Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

Тирик организмдаги бирорта фаолият ва жараёнлар эндокрин (ички
секрет-сия безлари) ва нерв тизимисиз бажарилмайди. Улар бир-бири билан
узвий боғлан-ган бўлиб, уларнинг функцияси бузилса организмда яққол
ўзгаришлар юз беради.
Гипоталамус бош миянинг бнр қисми ҳисобланиб, вегетатив
(автоном) нерв тизими ҳамда эндокрин тизимни бошқарувчи марказ
ҳисобланади. У ўзидан икки гуруҳдан иборат рилнзинг гормонларни
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ажратади. 
Биринчиси 
гипофиз 
бези 
фаолиятици рағбатлантиради.
Иккинчиси эса — сусайтиради. Бундан ташқари гипоталамус сув-туз
алмашинувини, 
томирлар 
тонусини 
ҳамда 
бачадон 
мускуллари
фаолиятига таъсир этувчи окситоцин ва вазопрессин гормонларини
ажратади ва улар гипофиз безининг орқа қисмида тўпланади.
Гипоталамус бутун организмни бошқариб турувчи мия пўстлоғига
перифе-риядан келган хабарларни юборади, улар таҳлил (анализ-синтез)
қилиниб, тегишли буйруқ берилади ва улар аъзолар, ҳужайралар
томонидан бажарилади.
Эндокрин тизимни организмдаги бирқатор безлар ташкил этади:
ғурра-симон без (эпифиз), гипофиз бези, қалқонсимон, қалқонсимон без
олд безлари, меъда ости безиг буйрак усти безлари, меъда ва ичак
деворларида жойлашган эндокрин ҳужайралар, аёлларда тухумдон,
эркакларда мояк ҳисобланади.
Гормонлар организмда муҳим таъсир кўрсатиш хусусиятига эга
бўлиб, 1 граммнинг миллиондан бир улушидан ошмайдиган жуда кичик
микдорда ҳам таъсир этувчи кучли-фаол моддалар ҳисобланади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---