Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистои Ресиубликаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги

АРОҚ ВА РАК. РАК ОЛДИ КАСАЛЛИКЛАРИ
Маълумки, касалликларни даволашдан кўра унинг олдини олишлик 
афзал-муҳим ҳисобланади.
Ҳозирги кунда инсон саломатлигига путур етказадиган ва ёмон 
оқибатлар-га олиб келадиган, энг кўп тарқалган касалликлардан бири 
юрак-томир хасталик-лари бўлса, ундан кейинги ўринларни ёмон ўсимта 
касаллиги - рак эгалламокда.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ушбу касалликнинг икки хил тури мавжуд бўлиб, биринчиси турли 
хил сабабларга кўра пайдо бўлган «нонормал» ҳужайралар (рак 
ҳужайраси) организмнинг бирор жойида жойлашиб олгач, жадал суръатда, 
қобиққа ўралган ҳолда кўпая боради ва атрофидаги тўқима-ҳужайраларга, 
аъзоларга ўз тазйиқини кўрсатади. Ўсимта борган сари катталашиб 
боради. Уни тегишли кимётерапевтик дори воситалари билан даволаш 
ҳамда жарроҳлик йўли билан олиб ташланади. Шунинг учун у 
«безиёнроқ» (доброкачественньга) номини олган. Иккинчи хили «ёмон 
сифатли» (злокачественний) деб аталиб, у қобиққа ўралмай атроф 
теваракка қараб кўпая боради ва сўнгра лимфа ёки қон томирлар орқали 
организмнинг бошқа жойларига тарқалади. Рак касаллиги ва онкология 
фанига Гиппократ ва Абу Али ибн Синолар катта ҳисса қўшишган.
Ҳозирги кунда рак касаллигининг келиб чиқиши тўғрисида бир қанча 
назарий-фикрлар бўлиб, 
биринчиси 
бўйича «онковируслар» сабабчи 
булади. Улар асосан ҳайвонларда, ўсимликларда ушбу касалликни келтириб 
чиқаради. 
Иккинчиси 
турли хил сабабларга кўра келиб чиқади, масалан, 
қуёш нурининг ултрабинафша тўлқинлари, рентген нурлари, радиоактив 
нурлар, тошкўмир, маргимуш, сланец, нефт қолдиқлари, қоракуя, қатрон, 
ўзидан нур тарқатувчи асбоб-ускуналар, телевизор ва бошқалар, нур 
таркатувчи тоғ жинслари, айрим мармартошлар, турли хил механик 
таъснротлар (мия чайқалиши, органларнинг шикастланиши) ва бошқалар.
Рак касаллигининг бирқанча турлари мавжуд: тери, бош мия, оғиз, 
.қизилўнгач, меда, йўғон ичак, жигар, ўпка, лейкоз (оқ қон) таначалари 
касаллиги ва бошқалар.
Буларнинг келиб чиқишида кўпинча рак олди касалликлари 
кузатилади: шуни алоҳида қайд этиш керакки, рак ва рак олди 
касалликларининг келиб чиқишига сурункали спиртли ичимликлардан 
истеъмол қилиш ҳамда чекиш асосий омиллардан ҳисобланади ва 
уларнинг Яна бошқа салбий таъсири организмда мавжуд бўлган рак олди 
ва рак касалликларининг ривожланиб кетишига асосий туртки бўлади. 
Шунинг учун ҳам спирт ичимликлар ичиш ва чекишдан сақланиш, рак ва 
рак олди касалликларида сакланишда энг муҳим аҳамиятга эга.