A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

SIMARUBADOSHLAR (SIMARUBACEAE) OILASI
AYLANT YOKI XITOY SHUMTOLI (AILANTUS) TURKUMI
Ushbu oilaga kiruvchi turlar asosan yer sharining tropik mintaqalarida 
keng tarqalgan bo iib, MDH davlatlarida, shu jumladan, 0 ‘zbekistonda uning 
bitta vakili -
yuksak aylant yoki Xitoy shumtoli (Ailanthus altissima
(Mill) - Swingle) 
introduksiya qilingan. Aylant daraxti qish sovuqlariga 
chidash bersa, qurib qolmasa, u yirik daraxtga aylanadi, 20-30 m 
balandlikkacha o ‘sadi. Barglari patsimon, 41 donagacha bargchalari mavjud, 
boiib, barg bandi 0,2 m gacha boiishi mumkin.
Iyun oyida gullaydi, gullari sariq-yashil to ‘plam ko‘rinishida, 2 
jinsli. Mevasi sentabrda pishib yetiladi va daraxtda bahorgacha 
to‘kilmay turadi. M evasi qanotchali, qanoti o ‘rtasida urug‘ joylashgan 
b o iib , 1 kg mevada 30 ming dona urug‘ boiadi. U rugiari qanotchalari 
bilan birgalikda stratifikatsiya qilinmasdan bahorda ekiladi. Nihollari tez 
o ‘sadi, 3 yili 4 metrgacha o ‘sadi. Gorizontal rivojlangan ildiz tizimi 
hosil qiladi, ular o ‘z navbatida ko‘plab ona o ‘simlik atrofida yangi yosh 
o ‘simliklar rivojlanishini ta ’minlaydi. Aylant vatani Xitoy va Yaponiya- 
dir. 0 ‘zbekistonda XIX asrdan boshlab ekilmoqda,o‘rmon melioratsiya- 
sida keng foydalaniladigan daraxt turi hisoblanadi. Sovuqqa chidamsiz, 
MDHda Kavkaz, Qrim, janubiy Ukraina, Markaziy Osiyoda madaniy 
holda keng tarqalgan, qurg‘oqchilikka, gazga chidamli. 0 ‘rmon melio- 
ratsiyasida jarliklar, qumlar, eroziyaga uchragan yerlami mustah- 
kamlashda katta samara beradi.
BIGNONIYADOSHLAR (BIGNONIACEAE) OILASI
Bu oilaning vakillari daraxt, buta, liana hamda o‘t o‘simliklardir. 
Oila tarkibida 100 ta turkum va 500 ga yaqin tur b o iib, tropik va 
subtropik iqlimli viloyatlarda o ‘sadi, Oilaning 
katalpa (Satalra)
turkumi ko‘p tarqalgan. Uning tarkibida 10 ta tur boiib , shundan MDH 
da 5 ta turi ekiladi. Quyida turkumning tavsifli turlari ustida to ‘xtalib 
o ‘tamiz.

---