16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

Екин
-
ши усылы
.топарлар.тийкарында.әмелге.асырыў.болып,.бунда.балалар.ойынлары,.халық.
аўызеки.дөретпелерине.байланыслы.жарыслар.өткериў,.халық.салт.дәстүрлерин.сахналық.
атқарыўлар. үлкен. әҳмийетке. ийе..
Үшиншиден
,. жеке. тәсир. етиў. усылы. болып,. бунда.
баслаўыш.класс.оқыўшыларына.нақыл-мақаллар,.жумбақлар,.жаңылтпашлар,.ертеклерди.
жеке.тәртипте.еркин.түрде.айтыў.ҳәм.талқылаўға.үйретиў.нәзерде.тутылады..

---

379
10
Июнь
17
Баслаўыш. классларда. әдеп-икрамлылық. тәрбиясы. оқыў. процеси. менен. үзликсиз. бай
-
ланыслы.болып,.оларды.бир-бирин.өзара.толықтырған.тәризде.шөлкемлестириў.әлбетте,.
оқытыўшының.билимине,.педагогикалық.шеберлигине.тиккелей.байланыслы..Сонлықтан,.
баслаўыш. классларда. тәлимди. тәрбиядан. айырмастан,. оқыўшыларды. кәмилликке.
бағдарлаўда.халық.аўызеки.мийрасларының.әҳмийети.оғада.үлкен..
Әдебиятлар:
1..Бошланғич.таълим.концепцияси../.Р.Г.Сафарова.ва.бошқ..–.Т.:.РТМ..2014..
2..Пазылов.А..Сейтмуратов.Қ..Қурбаниязова.З..Педагогика.теориясы..Т.:.“Noshir”,.2018,.
450.б.

---

380
10
Июнь
17
ӘЖИНИЯЗ ҚОСЫБАЙ УЛЫНЫҢ ДУНЬЯҒА KӨЗ ҚАРАСЫ
Ж.К.Таспанова
Қарақалпақ мәмлекетлик университети 
Телефон: [phone]
[e-mail]
Аннотация:
. Бул. мақалада. Әжинияз. Қосыбай. улының. дүньяға. болған. көз. қарасы.
сәўлеленген..Суфизм.талиматы.ҳаққында.атап.өтилген.
Гилт сөзлер: 
әлем,.руўх,.қудай,.дүнья,.шайыр,.инсан,.ақыл,.пикир.
Әжинияздың.дүньяға.көз-қарасындағы.тасаввуф.–.суфизм.талиматының.үйретиўинше,.
шексиз. әлемдеги. есапсыз. зат. ҳәм. қубылыслардың. бәршеси. қудай. тәрепинен. белгилеп.
қойылған.иләҳий. нызамлар.тийкарында,.өз-ара.сәйкесликте.жасайды.ҳәм.ҳәрекет.етеди..
Адамларды. бир. бирине. уқсамаған. тәғдирге. ийе. етип,. түрли. жолларға. салып. қойған. да.
қудай.(«Бәрше.бирдей.болған.емес»)..Дуньядағы.барлық.ислерди.алланың.өзи.иретлести
-
рип. отырады.. Оған. ҳақ. кеўилден. сыйынып,. «тәкие. қылыў». лазым.. Аллаға. қапа. болып,.
өкпе,.гийне.менен.қараў.надурыс.ис..Бул.ҳәсийлик,.алла.ислерине.қарсы.шығыў.есапла
-
нады.. Қудайдың. өзи. бендесине. қәлесе. жақсылығын. ислейди,. қәлемесе. тийисли. болған.
шарасын.қолланады.
Алла.салды.бөйле.йола,.
Ҳәр.ким.садин.қылмаң.кийлә….
Ғәрип.зийўар.қылма.гирян,.
Ҳақ.өзи.болғай.меҳрибан
1
[1:43] –
деп.жазып,.қудай.бәрше.жаратылыс.дуньясын.бақлап,.тәртипке.салып.отыратуғын.уллы.
басқарыўшы,.иретлестириўши.екенлигин.айтты.
Шайырдың.пикиринше,.инсанлар.жаратыўшы.қудайдан.өзиндеги.қыйын.аҳўалды.баян
-
лап,.буны.жақсылаўды.нийет.етип,.тилеклер.тилеўи,.өтиниш.етиўи.ғана.мүмкин..Бирақ,.
бендеси.қудайға.буйрық.берип,.мәлим.бир.нәрселерди.одан.орынла.деп.талап.ете.алмай
-
ды,.тек.жалынып.соранады:.«Әжинияз.дер.мениң.атым,.Йетмес.аллаға.фариядым»,.оған.
ерисиў.қыйын
2
..[1:41].Қудай.өз.бендесиниң.тилеклерин.оның.басқа.мүҳмин.мусырманларға.
ислеген.қайыр-сақаўатлы.ислериңниң.дәрежесине.яки.өзиниң.қәлеўине.қарап.қыбыллайды.
деп.ескертеди.
.Барлық.нәрсени.дөретиўши.ҳәм.инсанға.жан,.руўх.бериўши.алла.деп.түсинген.Әжинияз,.
өзиниң.дуньяға.көзқарасында.инсандағы.жан.ҳәм.тән.машқаласына.үлкен.әҳмийет.берди..
Ойшылдың.түсинигинше,.дуньяға.бийлик.жүргизиўши.алла.инсан.туўыларда.еле.ол.ана.
қурсағында. екенлигинде. оның. жисмине. жан. (руўх). ада. етеди.. Усы. себепли. адам. жисм.
(зат). ҳәм. руўхтан. турады.. Жисм. топраққа. араласып,. жоқ. болып. кетиўи. мүмкин,. бирақ.
жан,.руўх.жоқ.болмайды,.мәңги.жасайды..Жисмди.ҳәрекетке.келтириўши.күш.руўх..Руўх.
ақыл,. пикир. жүргизиў. қәбилетине. ийе.. Руўх. жисмди. тәрк. еткен. жағдайда. басқа. затлар.
сияқлы. жисм. жансыз. геўдеге. айналып. қалады.. Қудай. адам. мәўит. (қайтыс). болған. гезде.
төрт.периштесиниң.бири.-.Әзирайыл.арқалы.жанды.жисмнен.алады..Жан.түп.дерегинде.
аллаға.тийисли,.инсанға.берип.қойған.оның.аманаты..
.Жан.бир.гүлдур.солыр.олса,
.Әзирайылдан.хабар.келсе,.
.Келип.тәндин.жанды.алса,.
.Андын.башқа.яман.йоқты…
.Кетер.бир.күн.тәнде.жаным,
.Бул.сөзимде.гүман.йоқты»
3
.-.[1:50].
деп. баянлап,. инсанларға. жанның. түп. төркини. қай. жақлардан. келип. шыққанлығын,.
ақыбетинде.нелерге.барып.тирелетуғынын.уқтырған.
.Суфизм.тағлиматының.үйретиўинше.жан.жисмнен.ажралғаннан.соң.руўхқа.айналып,.
1
. Сонда..43-бет.
2