"ijtimoiy fanlar" kafedrasi

747 yili
Falastinning 
Nazaret qishlog‘ida
bokira qiz Maryamdan 
Xudoning amri bilan dunyoga keldi.YAngi eraning boshlanishi ham Iso
Masihning dunyoga kelishi bilan bog‘liq. 
Iso nomiga qo‘shiluvchi Masih so‘zi qadimiy Yahudiy tili - ivritdagi 
“moshiax” so‘zidan olingan bo‘lib, “silangan” yoki “siylangan” ma’nolarini 
beradi. Grekchada bu so‘z “xristos” (“christos”) shakliga ega. Bu dinning 
“xristianlik” yoki “masihiylik” deb atalishi ham Shu so‘zlar bilan bog‘liq.
Manbalarning xabar berishicha, xristianlik Yahudiy muhitida yuzaga kelgan. 
Bu esa xristianlikning Yahudiylikdan ko‘p jihatdan ta’sirlanishiga sabab bo‘ldi. 
Xristianlikning asosiy g‘oyasi – Iso odamzodning xaloskori “messiya” ekani 
Yahudiylikda mavjud bo‘lib, oxirzamonga Yaqin qolganda qaytib kelishi 
kutilayotgan xaloskor haqidagi ta’limotdan kelib chiqqan. 
Iso (a.s.) siymosi

---

128 
Keyinchalik bu ta’limot Xudoning mujassamlanishi yoki Isoning ikki xil – 
odam va xudo mohiyati haqida “gunohni yuvish”, ya’ni Isoning o‘zini ixtiyoriy 
tarzda qurbon qilishi haqidagi ta’limot bilan mustahkamlanadi. Xristianlik Ota-
Xudo, O‘g‘il-Xudo va Muqaddas Ruh – Uch qiyofali Xudo (Troitsa – Trinity) 
to‘g‘risidagi ta’limotni, jannat va do‘zax, oxirat, Isoning qaytishi haqidagi va 
boshqa aqidalarni o‘z ichiga oladi. 
Bibliya Yahudiylik va xristianlik dinlari ta’limotiga ko‘ra, u Xudo tomonidan 
nozil qilingan, asosiy diniy aqida va axloq qonunlarini o‘zida jamlagan muqaddas 
kitoblar majmuasidir.
“Injil” so‘zi yunoncha
“evangelion” so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, 
xushxabar
ma’nosini anglatadi. Unda odamzodni qutqaruvchi yagona Najotkor 
hisoblanmish Iso Masihning YEr yuziga yuborilganligi haqida hikoya qilinadi.
 
Bibliya (biblia) so‘zi grek tilida “kitob”, “o‘ram” ma’nolarini anglatadi. 
Hozirgi Bibliya katolik nashrlarida 72 ta kitobdan, protestant nashrlarida esa 66 
kitobdan iborat. Yahudiylarning yana bir diniy manbasi Talmudning xabar 
berishicha, Qadimiy ahdda 24 ta kitob bo‘lishi kerak. Qadimiy Yahudiy tarixchisi 
Iosif Flaviyning aytishicha, 22 ta kitob bo‘lishi kerak. Protestantlar va Yahudiylar, 
Trident Soboridan keyin (1545-1563), katoliklar ham qadimiy ahd tarkibiga 45 
ta kitob kirgizadilar. Masalan, “Musoning besh kitobi” avval bir butun bo‘lib,
keyinchalik beshta mustaqil kitobga ajratib yuborilgan, “kichik payg‘ambarlar
kitobi” 12 kitobga ajratib yuborilgan. 

---

129