Lektsiya tema : Kórkem ádebiyat haqqında joba

Epos
Drama
Lirika

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
Goratsii (68-8) eski Rimniń ataqli shayirlariniń biri.
«Poeziya iskusstvosi» qosiq penen jazilǵan kitabi, bólek-
bólek xatlardan turadi.
Grek Rim dramaturgiyasin úyreniw, izertlew nátiyjesinde
dóretti. 

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
XVIII ásir Frantsiya ádebiy rawajlaniwinda belgili orin
iyelep klassitsizm baǵiti júzege keldi. Belgili «úsh birlik
qaǵiydasi klassitsizmniń negizi boldi». Usi teoriyani
kóterip shiqqan Buallo. (1636-1711 j.j.) óziniń 
«Poetikaliq iskusstvo» 1674-jili kitabi arqali málim.

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
XVIII áisrde ilim sipatinda ádebiyat teoriyasiniń negizi
salina basladi. Aǵartiw dáwiri kórkem obraz, tipiklik
mashqalalarin túsindiriwge umtildi. Teoriyaliq uǵimlar
ulli jaziwshilar bolǵan Didro, Lessing, Gerder, Shiller, 
Gyote, hám basqalardiń miynetlerine tiykarlandi. 

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
D.Didro óziniń «Dramaliq poeziya haqqinda oylar» 
(1858) degen miynetinde klassitsizmniń qaǵiydalarina
qarsi shiǵiw menen sheklenbesten, ádebiyatti turmisqa
jaqinlastiriw boyinsha kóp jumis alip bardi.

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
Al Z.Lessing kórkem ónerde turmistiń keń hám real` 
kartinasin beriwdi talap etti. Kórkem ónerdiń
demokratiyaliq baǵitin túsindiriwge umtiliw ulli
aǵartiwshilardiń basli hizmeti bolip esaplanadi.

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
XIX ásirde ádebiyat teoriyasi ilim sipatinda qáliplesip jetti.
ádebiy-teoriyaliq máselelerdi tariyxiy kóz-qarastan bahalaw hám 
túsindiriw ataqli filosof Gegel`diń (1770 - 1831) «Estetika boyinsha
lektsiyalarinda kórindi». ádebiyat hám kórkem ónerdiń ózine tán 
belgilerin ashiwda Gegel` oniń jámiyet xám tariyx penen baylanisina
úlken itibar berdi, olardi Hafiz, Firdawsiy, Shekspir, Gomer, Shillerdiń
dóretiwshiligi tiykarinda sheshti. Epos, drama, lirika haqqindaǵi 
túsiniklerdi keńeytti hám bayitti.

---

ádebiy-teoriyaliq pikirlerdiń rawajlaniw basqishlari
ádebiy teoriyasiniń negizleri shiǵistiń oyshil entsiklopedist alimlariniń
miynetlerinde orin algan. Olardan Xorezmiy, Farabiy, Beruniy h.t.b. 
lardiń kórkem ádebiyat xaqqinda jazilǵan miynetlerin kórsetiwge boladi.
«ótken Arastu, Aflatun,
Jaratip ilimniń kántin,
Sheshiw ushin pikiri bántin,
Men maǵrifat izler edim.
Berdaq «Izler edim».