O’rta asr numizmatik materiallarning jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy hayotini o’rganishdagi ahamiyati

Tohariston
. 
Hozirgi 
shimoliy 
afg’oniston, 
o’zbekiston 
va 
Tojikistonning janubiy rayonlarida joydashgan bu ilk o’rta asrlar o’rtasida
tangalar, xususan, kumush tangalar zarb qilish sososniylarning kuchli tasiri 
ostida edi. Bu yerda sosoniylarning turli tuman tangalari tarqalishi P eroz va 
Xusrav 1 Anushervonlarning mahalliy tangalari paydo bo’lishiga olib k eldi. 
Bu xil tangalarda qisqa – qisqa Baqtriya, ba'zan sug’d yozuvlaridan iborat 
natchikamlar – tavqiy, xilma – xil bosh kiyimlar kiygan hukumdorlarning
yon tomnidan olingan minatura suratlari hatto hayvonlar suratlari diqqatga 
sazovordir.

---

40 
Bu davr taraqqiyotida Farg’ona vodiysi iqtisodiy rivojlanish girdobiga 
tortiladi. Vodiyda Xitoy tangalari tez - tez uchraydi, ayrim viloyatlarida esa 
rim tangalari ko’zga tashlanadi (O’ratepada shunday tangalar xazinasi 
topilgan), bularning bari xalqaro savdoning keng miqyosda olib 
borilganligidan, unga O’zbekistonning ko’pgina viloyatlari tortilganligidan 
dalolat 
beradi. 
By 
esa 
Farg’ona viloyatining iqtisodiyoti jadal 
rivojlanganligidan dalolat beradi. O’zbekistan territoriyasida mahalliy 
tangalar bilan bir qatorda chet ellardan keltirilgan tangalar ham uchraydiki, 
bu O’zbekiston viloyatlarining xalqaro savdo bilan keng shug’ullanganligini 
ko’rsatadi. 
Ettinchi asrdan boshlangan arablar istilosi Turkistonni xam o’z domiga
tortdi. Bu ijtimoiy xayotning xamma soxalariga ta`sir ko’rsatish bilan bir
qatorda tangasozlik soxasida xam muxim bosqich bo’ldi. Arablar
xalifaligi barpo qilingan dastlabki yillarda Vizantiya va Somoniylar davrida
zarb qilingan tangalar savdo muomalasida ishlatilgan. SHundan so’ng
xalifalik o’sha davr tangalarini chiqarishni davom ettirgan. Lekin 
tangalardagi Vizantiya imperatori yoki Somoniylar xukmdorining tasviri 
arab yozuvi bilan zarb qilingan. 
Ettinchi asrning so’ngida Abdumalik Umaviy pul isloxoti o’tkazib, 
musulmon tangasini zarb qilishga asos soldi.SHundan e`ti boran tangalar
sof epigrafik, ya`ni ularda faqat yozuvlar joylashtiriladigan bo’ldi. Bu 
davrda zarb etilgan yangi tangalar xar ikki tomonida xam tasvirlarni 
yo’qligi bilan oldingi tangalardan ajralib turar edi. Asta-sekin yozuvlar bir
tartibda yozila boshlandi. Tanganing old tomoniga "