|
LABORATORIYA-2
SUN‟IY YORITILGANLIKNI TADQIQ QILISH
91
Ishlab chiqarish korxonalarida (SNiP 11-9-92) ishchi yuzasining
yoritilganlikni me‟yorlaridan ko„chirma
o„r
is
h
is
hi
ni
ng
ta
v
si
fi
Ob‟ektn
ing
e
ng
ki
ch
ik o„
lch
am
i
Ko
„r
is
h i
shi
ni
ng
to
ifa
si
Ko
„r
is
h i
shi
ni
ng
ni
m
to
if
a
si
A
jr
a
ti
sh
ob‟ekt
in
ing
f
on b
il
an
ko
ntr
a
sti
F
o
nni
n
g
t
a
v
si
fi
YOrituvchanlik, lk
Gaz
razryadli
lampalar
Lokalla
ngan
lampalar
A
ra
la
s
h yo
rug
„l
ikni
si
stem
a
si
U
m
um
iy
y
orug
„l
ikn
si
stem
a
si
A
ra
la
s
h yo
rug
„l
ikni
ss
tem
a
si
U
m
um
iy
y
orug
„l
ikn
si
stem
a
si
Eng
yuqori
aniqlik
Kamroq
0,15
1
A
B
V
G
Kichikroq
O‗rtacha
kichikroq
O‗rtacha
katta
O‗rtacha
katta
Qorong‗i
O‗rtacha
Qorong‗i
YOrug‗
O‗rtacha
Qorong‗i
YOrug‗
O‗rtacha
15000
4000
3000
1500
1
500
1
250
1
000
400
4000
3000
2000
1250
300
300
300
300
Juda
yuqori
aniqlikda
0,15-03
2
A
B
V
G
Kichikroq
O‗rtacha
Kichikroq
O‗rtacha
Katta
O‗rtacha
Katta
Qorong‗i
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
4000
3000
2000
1000
1
250
7
50
500
300
3000
2500
1500
750
300
300
300
200
Yuqori
aniqlikda
0,3-0,5
3
A
B
V
G
Kichikroq
O‗rtacha
Kichikroq
O‗rtacha
Katta
O‗rtacha
Katta
Qorong‗i
O‗rtacha
Qorong‗i
YOrug‗
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
2000
1000
750
400
500
300
300
200
1500
750
600
400
300
200
200
150
O‗
rtacha
aniqlikda
0
,5-1
4
A
B
V
G
Kichikroq
O‗rtacha
Kichikroq
O‗rtacha
Katta
O‗rtacha
Katta
Qorong‗i
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
750
500
400
300
300
200
150
150
600
500
400
300
200
150
100
100
92
Kichik
aniqlikda
1-5
A
B
V
G
Kichikroq
O‗rtacha
Kichikroq
O‗rtacha
Katta
O‗rtacha
Katta
Qorong‗i
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
Qorong‗i
Yorug‗
O‗rtacha
300
200
200
50
100
100
300
200
150
100
50
50
1.
Fon bilan ob‘ekt kontrasti (K) – fon bilan ob‘ekt koeffitsienti ayirmasi
fon aksi koeffitsienti nisbati bilan xarakterlanadi. Bu yuza diffuziyasiga mos bo‗lib
barcha yo‗nalishlarda yorug‗lik oqimining me‘yorida aks etishni ko‗rsatadi.
diffuziyasiga mos bo‗lib barcha yo‗nalishlarda yorug‗lik oqimining me‘yorida aks
etishni ko‗rsatadi.
ф
о
ф
K
yoki
ф
о
ф
В
В
В
К
K- ob‘ektning kontrastlik koeffitsienti
(V
f
) - fonning yorqinligi,
(V
o
)- ob‘ektning yorqinligi,
Kontrastlik koeffitsienti uch xil bo‗ladi:
Ob‘ekt kontrasti fon bilan kichik va katta ko‗rinishda aniqlanadi. Kichik K<0,2
(fon va ob‘ekt kam farqlanadi). O‗rtacha 0,2 ≤ K ≤ 0,5 (fon va ob‘ekt sezilarli
farqlanadi) ayrim hollarda fon va ob‘ekt kontrasti, fon bilan birga vizual holda
aniqlanadi. Masalan: chizmachilik ishlarida fon – yorug‗, ob‘ekt kontrasti fon bilan –
katta K ≤ 0,5 (fon va ob‘ekt keskin farqlanadi).
1-topshiriq.
Sun‘iy aralash yorug‗likni joyidagi yorituvchi yoritgichning joylashgan
balandligidan bog‗liqligini izlash. Laboratoriya derazalarini tabiiy yorug‗likdan
to‗sish uchun parda tutish. Laboratoriyani umumiy yoritishini yoqish. Laboratoriyani
bir necha nuqtasida stol tekisligidagi yoritilganligini o‗lchash. Stol tekisligidan 25 sm
balandlikda qo‗shimcha yoritgich o‗rnatish va yana uni tagidagi yorug‗likni aralash
yorug‗likka nisbatan o‗lchash, so‗ngra navbatma-navbat yoritgichni 50, 75, 100, 150
sm balandlikda o‗rnatib qolgan o‗lchovlar o‗tkaziladi. Har bir balandlik uchun
umumiy yorug‗likni ulushi quyidagi formula bilan aniqlanadi va normativ kattalik
bilan solishtiriladi. YOritgichni joyidagi yorug‗ligini optimal balandligini aniqlash.
,%
/
100
аралаш
ум
Е
Е
bu erda: E
um
– umumiy yoritilganlik, lk
E
aralash
– aralash yoritilganlik, lk
Umumiy yorug‗lik aralash yorug‗ligining har qanday sharoitda 10% dan
kam bo‗lmagan qismini tashkil etish kerak. Bu holda umumiy yorug‗lik lokal
lampalaridan foydalanilganda 150-500 oralig‗ida bo‗lishi kerak.
SNiP 11-A-9-91 (10-jadval) bo‗yicha yoritgichni turli xil holatlarda
ruxsat etilgan toifasini aniqlash.
93
2-topshiriq.
Bir xil quvvatli lyuminitsent va lokalli lampalarni yoruligini solishtirish.
Umumiy yorug‗likni o‗chirib 100 sm balandlikda o‗rnatilgan
lyuminessent lampa yoqiladi va uni tagidagi stol tekisligining yorug‗ligi o‗lchanadi.
Bu lampa o‗chiriladi. Xuddi shu balandlikda balandlikda o‗rnatilgan lokal lampaning
yorug‗ligi o‗lchanadi. Hosil bo‗lgan natijalar solishtiriladi va bu lampalarni yorug‗lik
berishi xulosa qilinadi.
Asbob va jixozlar.
14-rasmda sun‘iy yorug‗likni o‗lchash moslamasi ko‗rsatilgan.
Laboratoriyani umumiy yorug‗ligi yoqiladi va joydagi yoritgich yoqiladi qaysiki
uning balandligi shtativ 1 yordamida o‗zgartirib turiladi bu yoritgichlar yordamida
ish joyning aralash yorug‗ligi aniqlanadi. 4 lyuminitsent lampa va 3 cho‗g‗lanma
lampa bir xil quvvatda bir xil balandlikka o‗rnatiladi. Ularning stol yuzasidagi
yoritilganliklari lyuksmetr YU-116 yordamida o‗lchanadi.
Har xil holatlarda yoritilganlikni solishtirish uskunasi sxemasi
1-shtativ, 2-ish joyidagi yoritgich, 3-cho‗g‗lanma lampa, 4-lyuminissent
lampasi,
5-lyuksmetr fotoelementi, lyuksmetr galvanimetri
Laboratoriyada sun‘iy aralash yorug‗likni ish joyida lyuminitsent va
lokal lampalari yorug‗liklarini ko‗rsatkichlari solishtiriladi.
Tajriba natijalari 2 va 3 jadvallar ko‗rinishida yoziladi. 1 va 2
topshiriqlar asosida olingan natijalar laboratoriya ishida umumiy xulosalar
chiqariladi.
94
Do'stlaringiz bilan baham: |
