Ч а с т ь V i главный редактор

Ключевые слова:
 фактчекинг, источник информации, верификация, медиастратегия, омбудсмен, фейко-
вые новости
Х
ХI asrda jurnalistika sohasiga bir qancha yangiliklar 
tatbiq etildi. Xususan, fanda faktcheking — axborotni 
verifikatsiya qilish jarayoni boshlandi. Bu davrning dastlabki 
o’n yilligida faktlarni professional tarzda tekshiruvchi nodavlat 
notijorat tashkilotlar yoki sifatli media tahririyatlarda alohida 
bo’limlar tashkil qilindi. Ularning paydo bo’lishi bir qancha 
kompleks sabablar bilan bog’liq [1, 81–83]. Birinchidan, 
umumiy auditoriyaning an’anaviy OAVga nisbatan ishonchi 
yo’qolishi va internetning rivojlanishi natijasida paydo 
bo’lgan tijoriy yoki siyosiy maqsadlarni o’zida jamlagan, 
shuningdek, xabarlarini tekshirilmagan manbalardan olib 
ijtimoiy tarmoqlarda tarqatuvchi turli alternativ medialar 
paydo bo’la boshladi. Ikkinchidan, davlat tashkilotlari va 
tijoriy tashkilotlar, siyosiy partiyalar, xususiy kompaniyalar 
tashkilot mediastrategiyasini ishlab chiquvchi hamda 
buyurtmachi ko’zi bilan qaraganda unga foyda keltiradigan 
yangiliklarni tayyorlovchi kommunikatsiya sohasining 
professionallarini yollash orqali jamoatchilik bilan aloqalar 
(PR) ni yo’lga qo’yganlar. Aynan shu sabablar orqali faktlarni 
tekshirish jurnalistik mahsulotni ishlab chiqarishda muhim 
bosqichga aylanib, alohida faoliyat turi sifatida sohadan ajralib 
chiqdi. Xalqaro miqyosda bu — faktcheking (ingliz tilidagi 
“factchecking” so’zidan olingan) deb nomlanadi. Faktcheking 
bu — faktlarni tekshirish bo’lib, reallikda mavjud bo’lgan fakt 
va mavzular o’rtasidagi nomuvofiqlikni tekshirishdir.
Faktchekingning xususiyatini tushunib olish uchun uning 
yaratilish jarayonini ko’rib chiqish kerak. Jurnalistikaning 
shakllanishi tarixiy jihatdan shu bilan xarakterlanadiki, 
yangilik asta-sekinlik bilan siyosiy janglarni yuritish asosi 
sifatida ko’rila boshlandi, axborot qimmatli tovarga aylana 
bordi. Uning qiymati reportyorning o’z shaxsiy kuzatuvlari 
va qarama-qarshi tomonlarning ko’rsatmalari asosida xabar 
berishi natijasida orta bordi. Shunday qilib, jurnalistlarning 
faktlarni turli uydirma va mish-mishlardan ajratib ola bilishi 
natijasida jurnalist faoliyatiga nisbatan ishonchli reputatsiya 
shakllana bordi. Bu faoliyat foyda keltira boshlagan va 

---