Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Божхона тарифи – мамлакатга киритилаётган импорт 
моллар ва баъзи ҳолларда экспортга чиқарилаётган мол
-
лардан ушланиши лозим бўлган бож тўловларининг сис-
темалаштирилган рўйхати (номи). Божхона тарифи товар 
классификаторлари асосида ташкил топади. Товарларни 
гуруҳларга, гуруҳлар ичида кичик гуруҳларга (маълум бир 
хил белгилари бўйича) белгиланиши товар классификация
-
си дейилади. Ҳозирги вақтда Халқаро савдо алоқаларида энг 
кўп қўлланиладиган товар классификаторларида улар кенг 
кўламда системалаштирилган ва кодлаштирилгандир.
Божхона тўлови – божхона чегараси (давлат чегара
-
си)дан олиб ўтиладиган юклар-импорт товарлар, мол-мулк, 
қимматбаҳо буюмлар, багаж, почта жўнатмалари ва шу ка
-
биларга солинадиган солиқлар микдори. Одатда, божхона 
тарифлари солиқлар бўйича бир неча устунлардан иборат 
булади. 
Энг юқори бож тўлови 
– ўзаро савдо шартнома
-
лари ва келишувлари бўлмаган мамлакатлар товарларига 
қўйиладиган бож пули. 
Энг паст бож тўлови 
– ўзаро сав
-
до шартномалари ва келишувлари асосида узоқ йиллардан 
буён савдо-сотиқ қилиб келаётган мамлакат лар товарларига 
қўйиладиган бож пули. 
Преференциал, имтиёзли бож тў
-
лови 
– ривожланаётган мамлакатлардан келтирилган им
-
порт товарларга қўйиладиган бож тўлови (пу ли). Божхона 
тарифларида қайд қилинадиган бож тўловлари қуйидаги уч 
хил кўринишда бўлади: 1. Адвалер бож тўлови – товарнинг 
баҳосига нисбатан фоизда (%) белгиланадиган ва ундириб 
олинадиган бож пули. 2. Специфик (ўзига хос) бож тўлови –
товарнинг оғирлиги, ҳажми ёки донасидан маълум бир сум
-
ма кўринишида ундириладиган бож пули. 3. Аралаш бож тў
-
лови – товарлардан бир вақтнинг ўзида ҳам адвалер бож тў
-
лови, ҳам специфик бож тўлови кўрини шида ундириладиган 
бож пули.
Бозор – ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар (сотув
-
чилар ва харидорлар) ўртасида пул орқали айирбошлаш жа
-
раёнида бўладиган муносабатлар йиғиндисидир.

---

52