13
1-rasm . Egrining elementlari.
α- burilish burchagi, R-radius, T- tangens, В-bissektrisa, D-domer, E-egrining qiymati.
Rejada trassa yo’nalishining har bir o’zgarishi burilish α
burchagi bilan
belgilanadi. Piketlarga ajratish ishi harita masshtabida grafik usulda bajariladi.
Egrilarning radiuslari keskin burilishni talab etmaydigan qilib tanlanishi lozim.
Gorizantal aylanasimon egrilarning asosiy elementlari 1-rasmda ko’rsatilgan. [ 5.1
jadval] trassaning 0 dan 15
0
gacha burilish burchaklari uchun bir minutdan oralatib
tuzilgan jadvalda egrilar tangensni , bissektrisalar va gorizontal doirasimon egrilarning
R=1m radiusi uchun verguldan keyin beshta raqam aniqlikdagi asosiy elementlarning
qiymatlari berilgan . Ular 1- jadvaldan [5] T,E,D va B larning qiymatlarini trassaning
burilish burchagi α ga mos holda olinadi va ular egrining
qabul qilingan radiusi R ga
ko’paytirilib,zarur aniqlikda yaxlitlanadi.
Egrining asosiy nuqtalari quyidagi tartibda aniqlanadi:
1. Egrining boshini piketlash – ПК EB= ПК BU– Т
2. Egrining o’rta qismini piketlash
ПК EO’ = ПК
2
Е
EВ
3. Egrining ohirini piketlash ПК EО = ПК EB +E
Tekshirish: ПК EО = ПК BU + Т-D
Egrining elementlari formula bo’yicha ham hisoblab topish mumkin. Egridagi
asosiy nuqtalarni piketlash aniq misolda ko’rib chiqiladi. Ma’lumki,
birinchi burilish
burchagini uchi (BU) PK 15+ 50 da joylashgan (3- rasmga qarang) chapga burilish
burchagi α = 17
0
30
14
Egrining radiusi R=2000m rejada yo’lning ko’rinishini ta’minlash shartidan
qabul qilingan , chunki yo’l o’rmonzordan otgan. Egrining
elementlari T,E,D va B ni
R= 1 m radius uchun 1 jadvaldan (5) topamiz
Т=0,15391 м
Э=0,30543 м
Д=0,00239 м
Б=0,01178 м
R=2000 м бўлганда
Т=0,15391
2000=307,82 м
Э=0,30543
2000=610,86 м
Д=0,00239
2000=4,78 м
Б=0,01178
2000=23,56 м
Текшириш: Д=2Т-Э
Бу қийматлар эрилар ва тўғрилар жадвалига ёзилади ( 2 -расм).
1.
Эгри чизиқни бошини пикетлаш.
ПК ЭБ=ПК БУ-Т
2.
Эгри чизиқни ўрта қисмини пикетлаш.
ПК ЭЎ=ПК ЭБ +
2
Э
3.
Эгри чизиқни охирини пикетлаш.
ПК ЭО= ПК ЭБ + Э ёки
ПК ЭО=БУ + Т- Д
4.
Бурилиш учлари орасидаги масофа.
S
1
=ПК БУ
S
2
=ПК ТО- ПК БУ + Д
5.
Тўғри чизиқнинг узунлиги.
Р
1
=ПК ЭБ
Р
2
=ПК ТО- ПК ЭО
Тўғри участкаларнинг йўналиши румблар билан ўлчанади. Румб номлари ва
қийматлари чизиқ азимути орқали аниқланади.
А
n
=А
n-1
БУ
+ ишора ўнгга бурилиш
А
2
- ишора чапга бурилиш
А
1
Чизиқ азимути орқали румбга ўтиш жадвали.
Чизиқ азимути
0-90
90-180
180-270
270-360
Румб номи
ШШҚ
ЖШҚ
ЖҒ
ШҒ
Румб қиймати
R=A
r=180-A
r=A-180
r=360-A
15
Egrining boshlanishi va
oxiridagi piketlar topilgach, egri qismlarga bo’lib
chiqiladi.
( 2-расм). Yo’lning har qaysi varianti uchun burulish burchaklari , to’g’ri va egri
qismlar jadvali tekshiruv natijalarini ko’rsatib tuziladi (jadval 7) Jadvalning to’g’ri
tuzilganligi quyigagicha tekshiriladi:
1.Trassaning boshlang’ich va ohirgi tomonlaridagi direktsion burchaklar farqi
chap va o’ngga burilish burchaklari yig’indilarining farqiga teng bo’lishi lozim.
А
3bosh
- А
3 ohir
+
chap
-
o’ng
2 Tangenslarning ikki yig’indisi bilan egrilar yig’indisi orasida farq domerlar
yig’indisiga teng bo’lishi kerak.
Д
Е
Т
2
3. To’g’ri va egrilar uzunligining yig’indisi trassa uzunligiga teng bo’lishi lozim
tr
L
Е
Р
.
4.Burchak uchlari oraliqlarining yig’indisi bilan domerlar yig’indisi
orasidagi
farq trassa uzunligiga teng bo’lishi lozim;
Ltr
Д
S
Burilish
burchaklari
Burchak
uchi
Burchak
Egri elementlar
O’ng
Chap
R
T
K
B
1.
2.
3.
4.