Kasb tanlashga

yig'ish
0
‘yin i
G apirib berish,
suhbat, n a m o ­
yish qilish
Texnik m o ­
dellashtirish
K onstruksiyalash m ajburiy tarkibiy
qism i sifatida m o d ella sh tirish n in g
aham iyati. M odellarda ilm iy -
tadqiqotlardan foydalanish. T o‘garak
m ashg'ulotlarida tayyorlangan va
turli m aqsadlarda ishlatiladigan
m o d ella rn i n am oyish qilish
Suhbat, n a m o ­
yish qilish
Texnik
0
‘yinlar,
atraksionlar
« O ta -o n a la rin g izn in g kasblari»
m avzusida suhbat ham da o ta -o n a la r
ishlaydigan uskunalar va asboblar-
n in g m od ellarin i n am oyish q ilish.
A na shunday topshiriqlar bilan
o ‘yin lar ta sh k il qilish
9.
Y akunlovchi
m ash g‘ulotlar
To'garak ish la rin in g ko'rgazm asini
tash k il q ilish va unga eksponat-
lar tayyorlash. Y ozgi ta ’til davrida
kasbga y o ‘naltirishga oid m aterial­
larni y lg ‘ishga d oir topshiriqlarni
taq sim lash
llg‘or pedagogika fani shunga asoslanadiki, to ‘garaklarda beri- 
ladigan umumiy m aium otlar hech qachon birdan-bir maqsad sari
316

---

bo‘Imay, balki keyinchalik yoshlarning m ehnat ta ’limiga o'tishi 
uchun vosita bo‘lib keladi.
Yosh avlodni kasb tanlashga yo‘naltirish davlat tizim ida mak­
tab yetakchi bo‘g‘in hisoblanadi. M aktab o‘quvchilarda kasbga 
qiziqish uyg‘otishda va bitiruvchilarni kasbni ongli ravishda ta n ­
lashga tayyorlashda asosiy tayanch nuqtasidir. Qiziqish, moyil- 
lik, qobiliyat, politexnik bilim va m ahorat kabi shaxsiy fazilatlar 
o ‘quvchilarni kasbni o‘zlari tanlashiga faol undovchi sababdir.
Faoliyat muayyan sabablar mavjud bo‘lgan chog‘da vu­
judga keladi. Ijobiy vajlar faoliyat vujudga kelishining majburiy 
sharti bo‘lib, shu tufayli kasbiy yo‘nalish shakilanadi. Kasbga 
yo‘naltirishga kasb tanlash vajlarini ilmiy boshqarish tizim i, 
yoshlarni bozor iqtisodiyotida kichik mutaxassislarga bo‘lgan ta- 
lab-ehtiyojini hisobga olib, ongli ravishda kasb tanlashga tayyor­
lash deb qaralmoqda.
Mehnat ta ’limi o ‘quvchilarni turli kasblarning xususiyatlari, 
ulardan birini to‘g‘ri tanlash shartlari to‘g‘risida bilim larning 
muayyan majmuasi bilan qurollantirishni; ularda kasbiy va ij­
timoiy faoliyatning har xil turlariga ijobiy m unosabatda bo‘lish 
hissini tarbiyalashni; asosli kasbiy shakllantirishni (jamiyatning 
ijtimoiy-iqtisodiy talab-ehtiyojlarini va shaxsning psixofiziologik 
xususiyatlarini anglash ana shu niyatlarning asosini tashkil etadi) 
ko‘zda tutadi.
M ehnat ta ’limisiz o‘quvchilarni kasblarni ongli ravishda ta n ­
lashga samarali tayyorlash m um kin emas. A na shu tarkibiy qism- 
ning ijtimoiy nuqtayi nazardan qaraganda ahamiyati shundaki, 
shu tarkibiy qism tufayli kasbni tanlash erkinligi doirasi kengayib 
boradi: yigit yoki qiz ishlab chiqarish va kasblarning turli xil- 
larini, m ehnat sharoitlarini, u yoki bu kasbni qayerda o‘rganish 
m um kin ekanlifñii va shu kabilarni qanchalik ko‘p bilsa, uning 
kasb tanlashi shu'darajada ongli bo‘ladi.
0
‘qituvchi o‘z navbatida kasbiy axborotni, kasbiy targ‘ibotni va 
kasbiy tashviqotni o‘z ichiga oladi. Bu elementlar ham ichki jih at­
dan bir-biri bilan o‘zaro bog‘langandir. Bularning maqsadi bozor 
iqtisodiyotining eng ommaviy kasblari to ‘g‘risida o‘quvchilarga 
muayyan m a’ium otlar berishdan, ana shu kasblarni egallash usul­
lari va shart-sharoitlari haqida ularni xabardor qilishdan, iqtisodiy 
m intaqa bozor iqtisodiyoti ayni vaqtda g‘oyat katta ehtiyoj seza- 
yotgan kasblarning ijtimoiy aham iyatini targ'ib qilishdan iborat.
317

---

Mehnatning hozirgi turlari g‘oyat ko‘p va xilma-xil bo‘lgan, 
kuch ishlatish imkoniyatlari juda ham kengayib borayotgan hozir­
gi sharoitda mehnat ta’limi (kasbiy axborotni, kasbiy targ‘ibotni) 
to‘g‘ri yo‘lga qo‘ymay turib, yoshlarning to ‘g‘ri kasb tanlashi an ­
cha qiyindir.