1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

DİLİN 
APEL
YA
TİV LEKSİK SİSTEMİ
ilkin sözlər
törəmə sözlər
qədim sözlər
yeni sözlər
kommunikativ sözlər
ekspressiv sözlər
səs təqlidi sözlər
saf sözlər
hibrid sözlər
alınma sözlər
ümumişlək sözlər
poetik sözlər
köhnəlmiş sözlər
neologizmlər
terminlər
dialektizmlər
loru sözlər
vulqar sözlər
arqo sözlər
jarqon sözlər
sənət-peşə sözləri
ekzotik sözlər
varvarizmlər

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
413
Elmi ədəbiyyatda dilin ümumi leksik sistemi üç müxtə-
lif səviyyəli yarımsistem əsasında şərh olunur. Sözün leksik- 
qrammatik dərəcəsi, leksem və leksik-semantik variantları
1
. 
Müşahidə və təhlillər göstərir ki, sözün ancaq leksem variant-
larının dildə mövcudluğu bütöv obyektiv leksik sistem təşkil 
edir. Sözün leksik-qrammatik dərəcəsi və leksik-semantik 
variantları isə dilin başqa laylarına məxsus sistemə malikdir.
3. DİLİN SEMANTİK SİSTEMİ
Sözlərin leksik-semantik variantlarına dair qanunauy-
ğunluqların məcmusu dilin semantik sistemini təşkil edir. 
Semantik sistemdən bəhs edən dilçilik şöbəsi semasiologi-
ya adlanır.
Dilin semantik sistemi daxilində söz və ifadələr müəy-
yən məna donuna girərək bu cəhətdən müxtəlif növ və 
qruplar təşkil edir, habelə onların mənalarında çoxşaxəli 
inkişaf istiqamətləri baş verir.
Dilin semantik sistemi rəngarəng semantik hadisələrlə 
zəngindir. Semantik sistemin özəyini məna təşkil edir. Sö-
zün maddi varlıqdakı əşya, hadisə və sairi əks etdirməsinə 
onun mənası deyilir. Dildə olan sözlərin çox hissəsi müstəqil 
məna kəsb edir. Sözlərin müəyyən məna bildirməsi təsadü-
1
Bax: В.Н.Конецкая. O системности лексики. “Вопросы языкознания”, 1984, № 1, c. 27.