O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat vazirligi o‘zbekiston davlat konservatoriyasi

GLOSSARIY 
Maqom ijrochiligi 
- qadimdan Ustozdan shogirdga uzatib kelinayotgan, qat’iy 
tartib va ijro usullariga cholg‘u va ashula ijrochilik yo‘li. Maqom ijrochiligining 
mumtoz va zamonaviy shakllari mavjud. Bunda mumtoz maom ijrochiligi deganda 
qadimgi davrlardan XIX asr oxiriga qadar bo‘lgan muddat nazarda tutiladi, 
zamonaviy davr esa XX-XXI asrlarni qamrab oladi. Chunki XX asrdan boshlab 
maqom ijrochiligi ilmiy asoslarga tayana boshladi. 
Maqom lokal cholg‘u ijrochiligi 
– o‘zbek maqom cholg‘u ijrochiligining 
Farg‘ona-Toshkent (1), Buxoro-Samarqand (2), Xorazm (3), va Surxondaryo-
Qashqadaryo (4) hududiy lokal yo‘nalishlari. Lokal cholg‘u ijrochiligida umumiy 
mushtaraklik bo‘lsa-da, lekin ular quyidagi jihatlardan farqliklarga ega: 1) lad-
intonatsion tuzilish; 2) metro-ritmik o‘ziga xoslik; 3) forma-obrazlilik. Lokal 
cholg‘u ijrochilikda ustoz san’atkorlarning ijodiy maktablari shakllangan. Masalan, 
G‘anijon Toshmatov ijodiy ijrochilik maktabi. 
Ansambl 
– ikki va undan ko‘p sozandalar yoki xonandalar guruhi. Ansambl 
ijrochiligi lokal cholg‘u ijrochiligining yashovchanligini ta’minlab kelmoqda. 
Ansamblning havaskorlik va professional shakllari mavjud. 
G‘ijjak lokal cholg‘u ijrochiligi
– G‘ijjak cholg‘u ijrochiligining lokal ijrochilik 
yo‘nalishlarida o‘ziga xos usullar va uslublarda namoyon bo‘lishi. Bunda ayniqsa 
Andijon g‘ijjak cholg‘u lokal ijrochiligi salmoqli o‘ringa ega. 
Alt
(“baland”) – takomillashtirilgan cholg‘ularning baland va yo‘g‘on ovozli turi. 
Masalan: G‘ijjak alt cholg‘u sozi. 
Bastakor 
(“ish bog‘lamoq”)
– 
an’anaviy usulda xalq ohanglari asosida kuy 
yaratuvchi san’atkor. XX asrning ko‘p sozandalari ayni paytda, bastakor 
bo‘lishgan. Masalan: sozanda O‘zbekiston xalq artisti G‘anijon Toshmatov (1913-
1994) yuzlab o‘ziga xos kuylar bastalagan. “Istadim”, “O‘rgilay”, “Alla” kabi 
kuylar shular jumlasidandir. 

---

Bozgo‘y 
(“takrorlash”) – SHarq mumtoz an’anaviy cholg‘u musiqa shakllarining 
o‘zgarmay va muntazam takrorlanuvchi kuy tuzilmasi. Maqom san’ati ijrochiligida 
keng qo‘llaniladi.