Вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

Бизнес-режа қисмлари 
5-жадвал 
Умумий қисм 
Ишлаб чиқариш 
режаси 
Маркетинг 
режаси 
Молия 
режаси 
Ташкилий 
режа 
1. Титул 
вараги 
1. Корхонада 
бажариладиган 
ишлар 
1. Ички 
омиллар 
1. Даромад 
ва харажат 
хақидаги 
маълумот 
1.Мулк 
шакли ва 
корхона 
тури 
2. Кириш 
қисми 
2. Субпод-
рядчиклар 
2. Ташки 
омиллар 
2. Нақд пул 
прогнози 
2. Рахбарият 
ва ташкилий 
тўзилма 
3. Тармоқ 
таҳлили 
3. Ишлаб 
чиқариш 
жихозлари 
3. Янги товар, 
хизмат 
хусусиятлари 
3. Баланс 
режаси 
3. Корхона 
жойлашуви 
4. Лойиха 
моҳияти 
4. Хом ашѐ ва 
материаллар 
4. Баҳо танлаш
4. Солиқ 
қонунлари 
қўланилиши 
5. 
Хатарлилик 
баҳоси 
5. Иш кучи 
5. Сотиш 
тизими 
6. 
Қўшимчалар 
6. Бозор 
сегментацияси 
Бизнес режани ишлаб чиқишдан асосий мақсад – фирма фаолиятини 
келгуси давр ва айрим олинган даврдаги бозор эҳтиѐжлари ва зарурий манбалар 
олиш имкониятларидан келиб чиқишдир. Бизнес режалар тадбиркор учун 
қуйидаги асосий вазифаларни ҳал этишда ѐрдам беради. 
-Фирма фаолияти асосий йўналиши, бозор мақсадлари ва фирманинг 
бозордаги ўрнини аниқлаш. 
-Фирманинг узоқ муддатли ва қисқа давр мақсадлари, стра-тегияси, 
тактикасини амалга оширишга эришишни белгилаб бе-риш. 
-Фирманинг 
истемолчиларга тавсия этадиган товар (хизмат)лар 
таркибини танлаш ва асосий кўрсаткичларни аниқлаш. 
-Кадрларга қуйилган талаблар ва уларнинг ўз вазифаларига мос 
келишини баҳолаш. 

---

141 
-Бозорни ўрганиш бўйича фирма маркетинг тадбирларини таркибини,
реклама реализацияни рағбатлантириш, баҳони шакллантириш ва реализация 
йўлларини аниқлаш. 
--Мавжуд материал ва молиявий маблағлардан келиб чиқиб фирманинг 
материал ва молиявий ҳолатини баҳолаш. 
--Бизнес режани муваффақиятсизлигига таъсир этувчи омиллар ҳақида 
огоҳлантириш. 
--Бугунги кундаги шароит тадбиркордан шуни талаб қиладики, 
бизнесда муваффақиятсизликка учрашдан кўра маълум вақт сарфлаб бизнес
режа ишлаб олишни. Ёзма шаклда жиҳозланган бизнес режа ишни ташкил 
этиш ва уни бажаришни таъминлашда катта аҳамиятга эгадир. Агар бозорда тез 
суратлар билан ўзгариб тўрган тақдирда ҳам уни ишлаб чиқишни эсдан 
чиқармаслик шарт. 
--Корхона (фирма) фаолиятида бизнес режалардан фойдаланиш қуйидаги 
самарани беради 
--Раҳбарларни фирманинг келгуси фаолияти билан қизиқишга ундайди; 
--Кўзланган мақсадга эришишда қабул қилинаѐтган қарорни ўта аниқ 
бўлишига имконият яратади; 
--Фирма фаолияти устидан келгусида назорат олиб бориш учун 
кўрсаткичларни белгилайди; 
--Раҳбарларнинг мақсадларини аниқ белгилаш ва унга эришишнинг 
тўғри йўлларини танлашга ундайди; 
--Бозордаги ҳолатларни тўсатдан ўзгариш шароитида ҳар қандай салбий 
ҳолатлардан муваффақиятли чиқиб кетишни таъминлайди; 
--Фирманинг барча раҳбарлари бурч ва мажбуриятларини аниқ кўрсатиб 
беради; 
Яна бир яхши томони, тўғри тўзилган бизнес режа фирманинг келгусида 
ривожланишини кўрсатади, бизнесменнинг зарур бўлган қуйидаги асосий 
саволларга ҳам жавоб беради: 
--пулни ушбу фаолиятга сарфлаш мақсадга мувофиқми? 
--даромад олиб келадими? 
--қилинган харажатларни қоплайдими? 
Қоида бўйича, бизнес режага эҳтиѐж жуда мураккаб ва зарур масалаларни 
ҳал этишда юзага келади, масалан: 
1.Ҳаракатдаги ва янги тўзилаѐтган хусусий ва ҳиссадорлик фирмалари 
кредит олиш учун буюртма тайѐрлашда. 
2.Давлат корхонасини хусусийлаштиришни асослашда. 
3.Янгича иш ташкил этиш, фирма келгуси маҳсулот ишлаб чиқариш 
йўналиши ва тижорат фаолияти ҳолатини аниқлашда. 
4.Фирма фаолиятини ўзгартириш ва янги турдаги маҳсулот ишлаб 
чиқариш, йўналиш ва усуллар танлаш орқали тижорат жараѐнларини амалга 
ошириш йўналишлари. 
5.Хусусийлаштирилган ва хусусий фирмалар акцияларини чиқариш ва 
реализациясини таъминлашда. 

---

142