|
Xalqaro I.i. uzoqdavom etadigan koʻp bosqichli jarayon boʻlib, turli shakllarda yuz beradi.
Birinchi bosqichda turli mamlakatlar oʻrtasida erkin savdo-sotiq olib boriladigan, bojxona
toʻlovlari, eksport kvotalari bekor qilingan erkin savdo zonalari tashkil etiladi. Natijada
davlatlararo tovar ayirboshlashda inte-gratsiyalashuv yuz beradi. Ikkinchi bosqichda erkin
iqtisodiy zonalar shakllanib, bu yerda ham bir necha mamlakatlar birlashadi. Bu bosqichda
institutegratsion aloqalar savdo-sotiq bilan cheklanmasdan sanoat, bank, sugʻurta ishi va
texnologiya sohasida ham yuz beradi. Bu zonalar ochiq iqtisodiy xududlar hisoblanadi, iqtisodiy
aloqalar erkin va koʻp qirrali boʻlib, barcha iqtisodiyot subʼyektlari imti-yetlarga ega boʻladilar.
Uchinchi bosqichda umumiy bozor shakllanadi. Umumiy bozorni tashkil etgan mamlakatlarning
milliy bozorlari birbiri uchun ochiq boʻladi, amalda milliy bozorlar birla-shib, mamlakatlararo
umumiy bozor vujudga keladi. Bu bozorda barcha tovarlar erkin, hech bir cheklovlarsiz koʻchib
yuradi. Ish kuchi, kapital va tovarlar bir mamlakatdan boshqasiga oʻtadi, qaysi mamlakatda
resursni ishlatish qulay boʻlsa, u shu yerga borib joylasha oladi. Umumiy bozorda iqtisodiy
chegaralar amalda bekor kilinadi, bojxona toʻlovlari, eksport kvotalari, tovar sifatiga talab
minimal dara-jaga keltiriladi. Umumiy bozor dastlab 1957 y.dan Yevropada shakllangan (qarang
Yevropa Ittifoqi
). Toʻrtinchi bosqichda Iqtisodiy va valyuta it-tifoqi doirasida integratsiya yuz
beradi. Bu yerda integratsion alokalar savdo-sotiq va ishlab chiqarish bilan cheklanmay, moliya,
pul muomalasi va bank tizimiga ham kirib boradi. Yevropa Ittifokiga kirgan 15 mamlakatdan 12
tasida 2000—2001 y.larda umumiy pul — yevro muomalaga kiritildi, milliy pullar muomaladan
asta-sekin chiqarildi, yagona soliq tizimi joriy etildi, milliy byudjetlar saklangan holda yagona,
umumiy byudjet ham tu-ziladigan boʻldi. 21-asr boshlaridagi institutegratsiyaning eng yuqori
shakli boʻlgan Iqtisodiy va valyuta ittifoqi mamlakatlar iqtisodiyotini yuksak darajada
birlashtiradi, iqtisodiy umumiylikka ustuvorlik beradi, ammo ayrim mamlakatlar mustaqilligini
maʼlum darajada cheklaydi (milliy parlamentlar va hukumatlarning bir qator vakolatlari
Yevropa
Ittifoqining
umumiy organlariga berilgan).
Hoz. davrda jahonning boshqa mintaqalarida ham integratsiya jarayonlari jadal bormoqda.
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti, AQSH, Kanada va Meksikani birlashtirgan Shim.
Amerika uyushmasi, Jan.sharqiy Osiyo davlatlari uyushmasi (ASEAN), Tinch okean region
uyushmasi (ATES), Iqtisodiy hamkorlik tashkilotiga aʼzo mamlakatlar oʻrtasida integratsion
hamkorlik kuchayib bormoqda. 1991—2002 y.larda Markaziy Osiyo mamlakatlarining mintaqaviy
integ-ratsiyasini chuqurlashtirish yoʻlida jiddiy ishlar amalga oshirildi: zaruriy huquqiy va
tashkiliy shartsharoitlar yaratildi, davlatlararo ken-gash tuzildi, ijroiya qoʻmita, Markaziy Osiyo
hamkorlik va taraqqiyot banki tashkil etildi.
Adabiyot
Karimov I. A., Oʻzbekiston XXI asr boʻsagʻasida: xavfsizlikka tahsid, barqarorlik shartlari va
taraqqiyot kafolatlari, T., 1997
[1]
Balassa, В. Trade Creation and Trade Diversion in the European Common Market. The
Economic Journal, vol. 77, 1967, pp. 1–21.
Dalimov R.T. Modelling international economic integration: an oscillation theory approach.
Trafford, Victoria 2008, 234 p.
Dalimov R.T. The dynamics of the trade creation and diversion effects under international
economic integration, Current Research Journal of Economic Theory, 2009, vol. 1, issue 1;
www.maxwellsci.com
Dalimov R.T. Dynamics of international economic integration: non-linear analysis. Lambert
Academic Publishing, 2011, 276 p.;
ISBN 978-3-8433-6106-4
,
ISBN 3-8433-6106-1
.
Johnson, H. An Economic Theory of Protection, Tariff Bargaining and the Formation of
Customs Unions. Journal of Political Economy, 1965, vol. 73, pp. 256–283.
Johnson, H. Optimal Trade Intervention in the Presence of Domestic Distortions, in Baldwin
et al., Trade Growth and the Balance of Payments, Chicago, Rand McNally, 1965, pp. 3–34.
Jovanovich, М. International Economic Integration. Limits and Prospects. Second edition,
1998, Routledge.
Lipsey, R.G. The Theory of Customs Union: Trade Diversion and Welfare. Economica, 1957,
vol. 24, рр.40-46.
Меаdе, J.E. The Theory of Customs Union.” North Holland Publishing Company, 1956, pp.
29–43.
Machlup, Fritz (1977). A History of Thought on Economic Integration. New York: Columbia
University Press.
ISBN 0-231-04298-1
.
Negishi, T. Customs Unions and the Theory of the Second Best. International Economic
Review, 1969, vol. 10, pp. 391–398
Porter M. On Competition. Harvard Business School Press; 1998; 485 pgs.
Riezman, R. A Theory of Customs Unions: The Three Country–Two Goods Case.
Weltwirtschaftliches Archiv, 1979, vol. 115, pp. 701–715.
Ruiz Estrada, M. Global Dimension of Regional Integration Model (GDRI-Model). Faculty of
Economics and Administration, University of Malaya. FEA-Working Paper, № 2004-7
Tinbergen, J. International Economic Integration. Amsterdam: Elsevier, 1954.
Soʻnggi tahrir 2 yil avval Albatros777
tomonidan amalga oshirildi
Tovias, A. The Theory of Economic Integration: Past and Future. 2d ECSA-World conference
“Federalism, Subsidiarity and Democracy in the European Union”, Brussels, May 5–6, 1994,
10 p.
Viner, J. The Customs Union Issue. Carnegie Endowment for International Peace, 1950,
pp. 41–55.
1. Ahmadjon Ulmasov, Dilorom Tojiboyeva.
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ushbu maqola
chaladir
. Siz uni
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Iqtisod
iy_integratsiya&action=edit) Vikipediyaga
yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Iqtisodiy_integratsiya&oldi
d=2132136
" dan olindi
Manbalar
Do'stlaringiz bilan baham: |
