Q. M. Karimov, B. E. Daminova “TA’limda axborot texnologiyalari” fanidan laboratoriya ishlari

 
3-Laboratoriya ishi
Ishning nomi: 
Pascal muhitiga sodda masala dasturlarini kiritish va ularni 
tahrirlash.
 
Ishning maqsadi
: Pascal muhitida kiritish, chiqarish va o‘zlashtirish 
operatorlaridan foydalanib sodda masala uchun dasturlar tuzishni o‘rganish. 
Ish uchun kerakli jihozlar: 
Kompyuter, 220 V kuchlanish manbai, Turbo 
Pascal dasturi 
Ish haqida nazariy ma`lumotlar. 
Dastur tuzish uchun o‘zgaruvchilar va operatorlar ishlatiladi.
 
O‘zgaruvchilar
– bu ba’zi axborotni saqlash uchun xotirada ajratilgan joy. 
Paskal tilida o‘zgaruvchilarni ifodalashda uning turini va nomini yozish kerak.
O‘zqaruvchilarning turini ifodalash uchun quyidagi xizmatchi so‘zlardan 
foydalanish kerak: 
INTEGER
- butun son 
REAL
– haqiqiy son
BOOLEAN
- mantiqiy qiymat 
STRING
-satr tur 

---

14 
CHAR 
– belgili tur 
TEXT 
– matnli tur va boshqalar.
Dasturni tuzish tartibi:
Dastur tuzish 4 qismdan iborat: 
1) Sarlavha; 
2) Belgilar, o‘zgarmaslar, o‘zgaruvchilar turini ifodalash ; 
3) Prosedura va funksiyalar; 
4) BEGIN va END orasida joylashgan operatorlar bo‘limi;
Umumiy holda dasturning to‘liq ko‘rinishi quyidagicha bo’ladi: 
PROGRAM 
dastur nomi; 
LABЕL 
metka (belgi); 
CONST 
o‘zgarmasni ifodalash; 
TYPE 
kattaliklar turini ifodalash; 
VAR 
o‘zgaruvchilarni ifodalash; 
PROCEDURE, FUNCTION 
prosedura va funksiya; 
BEGIN 
asosiy dasturning tanasi; 
END
.
Dasturni ifodalashning - 
LABEL , CONST, TYPE , VAR , PROCEDURE va 
FUNCTION 
lar kabi qismlari hamma dasturlarda ishlatilishi shart emas.
Paskalda asosiy dastur operatorlar orqali tuziladi. Har bir operator nuqtali 
vergul (;) bilan tugallanadi.