Q. M. Karimov, B. E. Daminova “TA’limda axborot texnologiyalari” fanidan laboratoriya ishlari

50 – rasm
.TRANSFORMATION Oynasining ko‘rinishi. 
Transformation oyna yordamida o‘zgartirish. 
Obyekt markazidan boshqa nuqta koordinatalari uchun obyektlarni ko‘chirish 
masalasi yuqoridagi ko‘rsatilgan usullar bo‘yicha yechilmaydi. Tanlangan 
obyektni taxminiy ko‘chirish, masalan 10 mm. 
O‘ng tomonga taxminan ko‘chirish aniq natija bermasligi mumkin. 
FORTION bunday hollarda ko‘chirishni avtomatizatsiyalashtirish uchun 
Transformation (o‘zgartirish) komandasi tanlanadi. 
Bu oynada quyidagi boshqarish elementlari joylashgan: 

---

126 
Н ва V hisoblagichlar obyektlar ko‘pligi yoki tanlangan obyektlarning 
joylashgan nuqtalarini ko‘rsatadi. 
RELETIVE ROSITION flajogi –ko‘chirish paytida koordinatalarni hisoblash 
usullarini boshqaradi. 
Bayroqlar guruhi nuqtalar guruhini boshqarish maqsadida ishlatiladi. Kerakli 
nuqtalarni tanlash uchun ishlatiladi. 
APPLY (qo‘llash) tugmachasi - boshqarish oynasi elementlarining berilgan 
parametrlarini o‘zgartirishda tartiblangan ketma-ketlikda o‘zgartirish vazifasini 
bajaradi. 
APPLY TO DUPLICATE (nusxalashni qo‘llash) – Bu tugmani chiqqillatish 
aniq joylashtirishni amalga oshiradi ya’ni tanlangan obyektning nusxasini 
joylashtiradi. 
Obyektlar formasini tahrirlash instrumentlari. 
Grafikali tasvirli obyektlarni tuzishda badiiy forma xossalarini birdaniga 
tasvirlash oson emas. Tasvirlarning fragmentlarini qo‘yishda qalam, o‘chirg‘ich, 
Тоolbars kabi uskunalardan foydalanish ancha imkoniyat yaratadi. 
Bu dasturning afzalliklaridan biri oldindan tuzilgan obyektning formasini 
o‘zgartirishda ularni yangidan tuzishga imkoniyat tug‘ilmaydi. Har qanday formani 
o‘zgarishini qadamba-qadam silliqlik bilan bajarish mumkin. 
Obyekt formalarini o‘zgartirish operatsiyalari ko‘pligini panel instrumentida 
keltirgan SHAPE(forma) instrumenti asosiy tahrirlagich hisoblanadi. 
Instrument Erazer (o‘chirg‘ich) murakkab obrazda tuzilgan obyektlarning 
yaroqsiz qismini o‘chirish uchun ishlatiladi. 
Knife (Toolbars) instrumenti egri chiziqlarni teng ikkiga bo‘ladi. 
Free transform (ixtiyoriy o‘zgarish instrumenti yuqorida aytilgan obyektlarni 
Transformation oynasi yordamisiz sichqoncha ko‘rsatkichi orqali o‘zgartirishga 
yordam beradi. Lekin bu variant ancha murakkabligi sababli oldingi variantlarda 
ishlash afzalroq. 

---

127 
51 – rasm
. 
Quyidagi rasmda ajratilgan tugunlarni kontekst menyu yordamida tahrir qilish 
komandalari keltirilgan. 
Bu menyuda tanlangan tugunlarning yoki bir nechta tugunlarning ustida ishlash 
ya’ni tahrir qilishda ishlatiladigan menyu komandasidan boshqa atributlar paneli 
tugmachalari tasvirlangan.