Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

marshrutizator-marshrutizator
, 
marshrutizator-tarmoq 
tavsiflaridan iborat. 
Aloqalar holati algoritmlari asosidagi protokollar boʻlib, OSI stekining IS-IS 
protokoli (Intermediate System To Intermediate System), TCP/IP stekining OSPF 
(Open Shortest Path First) protokoli va yaqinda amalga oshirilgan Novell stekining 
NLSP protokoli xisoblanadi. 
Shunday qilib, IP tarmoqlarida paketlarni uzatish yoʻnalishini tanlash 
yoʻnalish jadvallari asosida bajariladi. IP protokolining oʻzi paketlarni uzatish 
toʻgʻri yoʻnalishini tanlashga imkon bermaydi. Toʻgʻri yoʻnalishni tanlash uchun 

---

80 
ICMP, OSPF va RIP kabi boshqaruvchi axborotlarni almashish protokollarini
ishlatishi kerak boʻladi. 
Bu protokollar ishning keyingi boʻlimida koʻrib chiqiladi. Marshrutlash 
algoritmlarida koʻrsatkich sifatida yoʻnalish uzunligi, mustaxkamlik, toʻxtalish, 
oʻtkazish yoʻlining kengligi va yuklanishni ishlatish mumkin. IP tarmoqlarida 
manzillash negizi paketlarni marshrutlashga imkon beradi. Bir qadamli 
marshrutlash oxirgi tugunlarda va marshrutizatorlarda default qatorini ishlatish 
xisobiga marshrutlash jadvali hajmini kamaytirishga imkon beradi. IP protokoli 
paketlarni uzatishning toʻgʻri yoʻnalishini tanlashga imkon bermaydi. Paketlarni 
uzatishning toʻgʻri yoʻnalishini tanlash boshqaruv axborotlari bilan almashish 
protokollari asosida bajariladi. 
 
 
 
Marshrutlashning har xil usullarida IP tarmoq ishini tahlil qilish. 
 
ICMP boshqarish xabarlari bilan almashish protokoli 
Boshqarish xabarlari bilan almashinuv protokoli ICMP (Internet Control 
Message Protocol). Marshrutizator oxirgi tuguncha. Marshrutizator ushbu 
tugundan kelgan bironta IP paketini uzatishda duch kelgan xatolar toʻgʻrisida xabar 
berishiga imkon beradi. Shuni aytish kerakki, ICMP protokoli – bu xatolar 
toʻgʻrisida xabar beruvchi, lekin xatolarni tuzatuvchi protokol emas. Oxirgi tugun, 
xato boshqa takrorlanmasligi uchun ayrim xarakatlar qoʻllashi mumkin, lekin bu 
xarakatlar ICMP protokoli tomonidan belgilanmagan. ICMP protokolining xar bir 
xabari tarmoq boʻyicha IP paket ichida uzatiladi. ICMP xabarlari bilan IP paketlari, 
boshqa xar qanday paketlar singari imtiyozsiz marshrutlanadi, shuning uchun ular 
xam yoʻqolishi mumkin. Bundan tashqari, yuklangan tarmoqda, ular 
marshrutizatorlarning qoʻshimcha yuklanishini keltirib chiqarishi mumkin. Xatolar 
toʻgʻrisida juda koʻp xabarlar keltirib chiqarmasligi uchun xatolar toʻgʻrisidagi 
ICMP xabarlarni tashuvchi IP paketlarning yoʻqolishi, ICMP ning yangi 
xabarlarini tugʻdirib chiqarmasligi kerak. 
ICMP xabarlarining bir nechta turi mavjud. Xabarning xar bir turi oʻz 
formatiga ega va ularning xammasi uchta umumiy maydondan boshlanadi: xabar 

---

81 
turini (TYPE), u xabarni belgilanishini aniqlab beradi, belgilovchi 8 bitli toʻla son, 
8 bitli kod maydoni (CODE), u xabarning belgilanishini aniqlab beradi, nazorat 
yigʻindisini 16 bitli maydoni, (CHECKSUM). Bundan tashqari, ICMP xabari xar 
doim sarlavxa va xatoni keltirib chiqargan IP paketining birinchi 64 bit 
maʻlumotlarga ega. Bu tugun-yuboruvchi xato sababini aniqroq taxlil qilishi uchun 
bajariladi, chunki TCP/IP steki –qoʻshma darajasidagi xamma protokollar oʻz 
xabarlarining birinchi 64 bitda taxlil qilish uchun eng muhim axborotga egalar. 
Maydon turi quyidagi belgilanishga ega:
4.1-jadval