2 Тошкент давлат

Ключевые слова:
инвестиции, инновация, модернизация, диверсификация, 
предпринимательство, бизнес. 
Abstract. 
This article analyzes the organizational and economic mechanisms and features of 
expanding the scale of attracting investment in the relevant sectors of the economy. Innovative 
investment activity on the basis of increasing investment activity in the economic sectors provides 
scientific and methodological aspects of stimulating the development of active entrepreneurship. 
Key words:
investments, innovations, modernization, diversification, entrepreneurship, 
business. 
Инвестиция сиёсати микро, макро, тармоқ, минтақа, халқаро даражаларда амалга 
оширилади. шу жиҳатдан уни амалга ошириш ўзига хос хусусиятларга эга. Бироқ, турли 
даражаларда амалга ошириладиган инвестиция сиёсатининг ядроси давлат инвестиция 
сиёсати ҳисобланади. Унинг йўналишлари тармоқ, ҳудуд, халқаро интеграция ва ташқи
сиёсатнинг ривожланишига таъсир кўрсатиш кучига эга. Давлат томонидан олиб
бориладиган инвестиция сиёсатининг иқтисодиётнинг, унинг тармоқлари ва ҳудудлари 
кесимида, 
диверсификация, 
модернизация 
ва 
халқаро 
интеграциясига 
фаол 
йўналтирилганлиги макроиқтисодий барқарорлик ва ижтимоий фаровонликнинг муҳим 
шартидир.
«Бугун биз шиддат билан ўзгариб бораётган замонда яшамоқдамиз. Дунё миқёсида 
манфаатлар кураши, рақобат тобора авж олиб, халқаро вазият кескинлашиб бормоқда»
1
. Бу 
эса Ўзбекистоннинг халқаро ҳамжамиятда ўз ўрнига эга бўлиши ва уни янада юксалтириб 
бориши осон бўлмаслигини, бунга, албатта, вақт, аниқ мақсадли ўрта ва узоқ муддатли 
ислоҳотлар ҳамда инвестициялар талаб этилади. 
Иқтисодиётда амалга оширилаётган ҳар қандай инвестициялар қандай қўшимча 
қиймат, иқтисодий самара келтиришидан қатъий назар, уларнинг барчаси ижтимоий 
манфаатлар учун хизмат қилади. Зеро, инвестицияларни амалга оширувчи ҳам, унинг 
натижасига манфаатини боғловчи ҳам инсон ҳисобланади. шундай экан, мамлакатда амалга 
оширилаётган фаол инвестиция сиёсати, ўз навбатида, ижтимоий самара ва фаровонликни 
оширишга олиб келади. шу сабабдан фаол инвестиция сиёсатини изчил давом эттириш 

---

42 
Ўзбекистоннинг дунё миқёсидаги аҳоли фаровонлиги кўрсаткичи ва инсон тараққиёти 
индексининг ҳам яхшиланишида муҳим аҳамият касб этади. 
Шуниси қувонарлики, 2018 йилда 18 та давлатлараро расмий ташрифлар амалга 
оширилиб, бунинг натижасида 52 миллиард долларлик 1 минг 80 та лойиҳа бўйича 
келишувларга эришилди. Жаҳон банки, европа тикланиш ва тараққиёт банки, Ислом ва осиё 
тараққиёт банклари, бошқа халқаро молия институтлари билан ҳамкорликдаги 
инвестициялар ҳажми 8,5 миллиард долларни ташкил этди. Бугунги кунда юртимизда, чет эл 
инвестициялари ҳисобидан қиймати 23 миллиард долларлик 456 та лойиҳа амалга 
оширилмоқда. 
Ўтган 2017 йилда эса 21 та олий даражадаги ташрифлар амалга оширилиб, 60 дан ортиқ 
давлат ва халқаро ташкилотлар раҳбарлари ва вакиллари билан учрашувлар ўтказилди. 
натижада 400 дан ортиқ битим ва келишувларга эришилган ҳолда, қарийб 60 миллиард 
АҚШдоллари ҳажмидаги савдо ва сармоявий шартномалар имзоланди. Давлатимиз
томонидан олиб борилган фаол инвестиция сиёсати натижасида эса “Сўнгги 20 йил ичида 
Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётига ислоҳ қилинган тўғридан-тўғри хорижий 
инвестициялар ва кафолатланмаган кредитлар ҳажми 25,3 миллиард АҚШдолларини ташкил 
этган ва унинг 11,8 миллиард АҚШдоллари (47 фоиз) сўнгги 5 йил ичида жалб қилинган.
Сўнгги 5 йил ичида тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар, асосан, нефть-газ соҳасига 
жалб этилган (73 фоиз), ахборот технологиялари ва коммуникация соҳасига 6 фоиз, 
электроэнергетика соҳасига 2 фоиз, енгил ва тўқимачилик соҳасида 1 фоиз атрофида ва 
автомобиль соҳасига 0,2 фоиз инвестиция жалб қилинган», дейилади Инвестициялар бўйича 
давлат қўмитасининг эксперт ва илмий доиралар вакиллари билан ҳамкорликда ишлаб 
чиққан “Инвестициялар ва инвестиция фаолияти тўғрисидаги қонун” концепциясида. Бу эса 
иқтисодиётга жалб этилаётган хорижий инвестицияларни диверсификациялашга кучли 
эҳтиёж мавжудлигини намоён этади
26
. 
Ўзбекистон ва унинг ҳудудлари иқтисодиётини ривожлантиришга, хорижий 
инвестициялардан мақсадли фойдаланиш бўйича дастурий чора-тадбирлар амалга 
оширилишига катта эътибор қаратилмоқда. Жумладан, 2017–2021 йилларда Ўзбекистон 
Республикасини ривожлантиришнинг бешта ус-тувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар 
стратегиясига асосан кейинги йиллардаги дав-лат дастурида таркибий ўзгартиришларни 
чуқурлаштириш, миллий иқтисодиётнинг етакчи тармоқларини модернизация ва
диверсификация қилиш ҳисобига унинг рақобатбардошлигини ошириш йўналишида
корхоналарнинг маблағлари, ЎзТТЖ, тижорат банклари кредити, хорижий инвестиция ва
кредитлар ҳисобига 2017–2021 йилларда умумий қиймати 40 миллиард АҚшдоллари 
миқдоридаги 649 та инвестиция лойиҳасини назарда тутувчи тармоқ дастурлари амалга 
оширилмоқда. Жумладан, «2018 йилда 18та давлатлараро расмий ташрифлар амалга 
оширилди ва 52 миллиард долларлик 1 минг 80та лойиҳа бўйича келишувларга эришилди. 
Жаҳон банки, европа тикланиш ва тараққиёт банки, Ислом ва осиё тараққиёт банклари, 
бошқа халқаро молия институтлари билан ҳамкорликдаги инвестициялар ҳажми 8,5 
миллиард долларни ташкил этди. Бугунги кунда юртимизда, чет эл инвестициялари 
ҳисобидан қиймати 23 миллиард долларлик 456 та лойиҳа амалга оширилмоқда
27
. Хорижий 
инвестицияларни Ўзбекистон ҳудудларига жалб этишда Ўзбекистон Республикаси 
Президентининг Валюта сиёсатини либераллаштириш бўйича 2017 йил 5 сентябрдаги 
фармони ўз самарасини беришни бошлади. 
26
Ўзбекистон Республикаси Президенти шавкат Мирзиёевнинг олий Мажлисга мурожаатномасини 
ўрганиш ва кенг жамоатчилик ўртасида тарғиб этишга бағишланган илмий-оммабоп қўлланма. – Т.: 
«Маънавият», 2019. – 312 бет.
27
Ўзбекистон Республикаси Президенти шавкат Мирзиёевнинг олий Мажлисга Мурожаатномасини 
ўрганиш ва кенг жамоатчилик ўртасида тарғиб этишга бағишланган илмий-оммабоп қўлланма. – Т.: 
«Маънавият», 2019. – 37-38 бет.

---

43 
Жаҳон банкининг “Бизнесни юритиш” рейтингидаги 2020 йил якуни бўйича барча 
йўналишларда Ўзбекистоннинг ўрнини тубдан яхшилаш чораларини кўриш борасидаги 
лойиҳа билан Дастурда қурилиш йўналишида 50 таликка, мулкни расмийлаштиришда – 30 
таликка, миноритар акциядорлар ҳимоясида – 20 таликка, халқаро савдода – 50 таликка 
кириш ва бошқа йўналишларда Ўзбекистоннинг ўрнини тубдан яхшилаш чоралари назарда 
тутилади. 
Шунингдек, рақамли иқтисодиёт миллий стратегиясини ишлаб чиқиш борасидаги 
лойиҳа билан “Рақамли Ўзбекистон-2030” миллий стратегиясини ишлаб чиқиш бўйича “Йўл 
харита”си лойиҳасида: “Рақамли Ўзбекистон-2030” миллий стратегиясини амалга 
ошириш бўйича “йўл харитаси”ни тасдиқлаш; давлат хизматлари кўрсатиш, давлат 
бошқаруви, иқтисодиётнинг барча тармоқлари, хизмат кўрсатиш соҳаларида рақамли 
трансформация қилиш; бизнес харажатлари ва маъмурий юкламани камайтириш 
мақсадида маъмурий тартиб-таомилларни рақамлаштириш назарда тутилади
28
. 
Жаҳоннинг ривожланган мамлакатлари амалиётида иқтисодиётни барқарор 
ривожлантиришнинг самарали усулларидан бири сифатида тадбиркорликни изчил 
ривожлантириш тажрибаси ўзининг ижобий самарасини кўрсатмоқда. Агар ривожланган 
мамлакатларда кичик ва ўрта бизнеснинг ялпи ички маҳсулот (ЯИМ)даги улуши 50-55 
фоизни ташкил этаётган бўлса, Ўзбекистонда амалга оширилган тизимли ислоҳотлар 
натижасида ЯИМда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг улуши 56,7 фоизни ташкил 
этмоқда. Жаҳон банки “Doing Business-2019” (Бизнес юритиш)” рейтингига кўра Ўзбекистон 
2012-2018 йилларда 90 поғонага кўтарилиб, 
166-ўриндан 76-ўринга кўтарилди. 
Тадбиркорлик фаолияти учун ишбилармонлик муҳитини яхшилаш соҳасида энг яхши 
натижаларга эришган дунёдаги ўнта давлат қаторидан жой олди. 
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак хорижий ҳамкорлар билан сиёсий-дипломатик 
соҳадаги ҳамкорликни ривожлантиришга доир “Йўл хариталари”ни ишлаб чиқилганлиги ва 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги “Ўзбекистон 
Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисидаги” ПФ-
4947-сонли фармонларидаги устувор вазифаларнинг бажарилиши, мамлакат ижтимоий 
ҳаётини тартибга солишнинг меъёрий–ҳуқуқий асосларининг фундаментал пойдеворининг 
ётқизилиши, қулай ишбилармонлик муҳитининг яратилиши, ҳудудлар иқтисодиётига 
инвестицияларнинг кенг жалб қилиниши - яқин истиқболда мамлакатимиз аҳолисининг 
ижтимоий-иқтисодий ҳаётида, турмуш даражаси ва яшаш шароити яхшиланишида муҳим 
манба бўлиб қолади.