S avezbayev

Rastrli – vektorli karta. 
Ko’plab turdagi amaliy masalalarni yechishda
kartografiya materiali fon sifatida (rastrli tasvir) qo’llaniladi. Bunda 
ma’lumotlarning asosiy qismi foydalanuvchi tomonidan ko’rib, qabul qilinadi. Shu 

---

165 
bilan bir qatorda, karta obyektlarining bir qismiga, amaliy masalalarni yechishda 
foydalanish uchun sonli ko’rinishga (vektorli) ega bo’lish maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. Masalan, transport masalasini yechish uchun barcha obyektlardan yo’l 
tarmog’i va aholi yashash joylari sonli ko’rinishga aylantirilishi mumkin. Bunday 
masalalar uchun boshlang’ich kartografiya materiallarini tayyorlash qisqa 
muddatlarda bajarilishi mumkin. 
Bir ish rayonida birldashtirilgan rastrli va vektorli ma’lumotlar to’plami 
rastrli – vektorli kartani tashkil etadi. 
Rastrli – vektorli karta vektorli kartaning quyidagi xususiyatlariga ega: 
- kartaning xoxlagan nuqtasida koordinatalarni aniq o’lchash; 
- tasvirning masshtablashtirilishi; 
- karta tasvirini tekis xarakatlantirish (skrolling); 
- kartaning rastrli qismi uchun ko’rsatiladigan ranglarni tanlash yo’li bilan 
tasvirlanadigan ma’lumotlar tarkibini boshqarish; 
- tashqi qurilmaga tasvirning xoxlagan qismini chiqarish; 
- ayrim rastrli betlarni rastrli – vektorli ish rayoniga birlashtirish va rastrli 
fayllar bir-birovini qoplovchi uchastkalarini, ular tarkibiga o’zgarish kiritmasdan, 
birgalikda aniq tasvirlash. 
Oxirgi xususiyat shuni bildiradiki, rastrli ish rayonini yaratishda to’g’ri 
burchakli bo’laklarni kesish, bir butun qilib birlashtirish va sh.o’. ishlarni bajarish 
kerak emas. Karta tasvirining har xil bo’laklari har xil burchaklar ostida 
skanerlanishi mumkin. 
Karta tasvirining mos bo’laklari saqlanadigan fayllar ish rayoniga birlash-
tirishda o’zgarmaydi. Ularni birgalikda aniq tasvirlash, mos qurilmaga (displey, 
printer) chiqarish vaqtida ta’minlanadi. 
Rastrli – vektorli ish rayonini qo’llash, vektorli kartalarni yaratish vaqtini 
qisqartiradi va ayrim bo’laklarni (qatlamlar) moslashtirishda va qo’shni betlarni
rostlashda ish sifatini oshiradi.