amaliy mashg‘ulot tokli o‘tkazgich magnit maydonida. Amper kuchi. Lorens kuchi

Berilgan 

B = 0,5 Tl 

l = 10 sm 

I = 2 A 

ϑ = 20 sm/s 

t = 10 s 

A = ? 

P = ? 

Yechim 

         

 

  

         

  

          

        

                  

         

 

 

11.70.  300  V  potensiallar  ayirmasi  bilan  tezlashtirilgan  elektron  4  mm  uzoqlikdagi  to‘g‘ri  uzun 

simga parallel ravishda harakatlanadi. Simdan 5 A tok o‘tsa, elektronga qanday kuch ta’sir etadi? 

 

Berilgan 

 

U = 300 B 

a = 4 mm 

I = 5 A 

F = ? 

Yechim 

 N     

      

  

          

        

       

          

    

  

---

В.С. Волькенштейн. Физика курсидан масалалар тўплами 

11.73.  Induksiyasi  10

4

  gs  bo’lgan  magnit  maydonida  60  sm  radiusli  aylana  yoyi  bo‘ylab 

harakatlanayotgan protonning kinetik energiyasi topilsin. 

 

Berilgan 

 

R = 60 sm 

B = 1 Tl 

W = ? 

Yechim 

         

    

       

  

     

      

           

              

 

    

  

 

11.75.  Bir  xil  potensiallar  ayirmasi  bilan  tezlashtirilgan  proton  va  elektron  bir  jinsli  magnit 

maydoniga  uchib  kiradi.  Proton  traektoriyasining  egrilik  radiusi  R

1

  elektron  traektoriyasining 

egrilik radiusi R

2

 dan qancha katta bo‘ladi? 

 

Berilgan 

 

 

Yechim 

           

     

     

                                      

    

 

 

     

 

 

11.77.  Zaryadli  zarracha  aylana  bo‘yicha  10

6

  m/sek  tezlik  bilan  magnit  maydonida  harakat  qiladi. 

Magnit, maydonining induksiyasi  0,3 Tl. Aylananing radiusi 4 sm. Zarrachaning energiyasi 12 keV 

ga teng bo‘lganda uning zaryadi topnlsin. 

 

Berilgan 

 

ϑ = 10

6

 m/s 

B = 0,3 Tl 

R = 4 sm 

W = 12 keV 

q = ?  

Yechim 

         

   

  

         

          

    

     

    

 

 

---

В.С. Волькенштейн. Физика курсидан масалалар тўплами 

11.78.  Proton  va  α-zarracha  bir  jinsli  magnit  maydoniga  uchib  kiradi.  Zarrachalar  tezligi  maydon 

kuch  chiziqlariga  tik  yo’nalgan.  Magnit  maydonida  protonning  aylanish  davri  α  –  zarrachaning 

aylanish davridan kancha marta katta? 

 

Berilgan 

 

 

 

Yechim 

        

 

 

   

        

      

 

 

 

11.80.  Harakat  miqdorining  momenti  1,33·10

-22 

kg·mg/sek  bo‘lgan  α  –  zarracha  uning  harakat 

tezligiga  tik  bo‘lgan  bir  jinsli  magnit  maydoniga  uchib  kiradi.  Magnit  maydonining  induksiyasi 

2,5·10

-3

 Tl, α-zarrachaning kinetik energiyasi topilsin. 

 

Berilgan 

 

M =1,33∙10

-22

 kg∙m

2

/s 

B = 25 mTl 

W

a

 = ? 

 

Yechim 

       

    

          

     

 

           

    

  

      

         

  

 

11.87.  Proton  bir,  jinsli  magnit  maydoniga,  maydon  yunalishiga  nisbatan  α=  30°  burchak  ostida 

uchib  kiradi  va  1,5  sm  radiusli  spiral  bo‘ylab  harakat  qiladi.  Magnit  maydoni  induksiyasi  10

3

  gs, 

Protonning kinetnk energiyasi topilsin. 

 

Berilgan 

 

A = 30

O

 

R = 1,5 sm 

B = 0,1 Tl 

W = ? 

 

Yechim 

  

   

    

  

       

 

 

 

 

 

11.88.  Elektron  ϑ=10

7

  m/sek  tezlik  bilan  gorizontal  vaziyatdagi  yassi  kondensator  plastinkalariga 

parallel  yo‘nalishda  uning  ichiga  uchib  kiradi.  Kondensator  uzunligi  l=5  sm.  Kondensator  elektr 

maydonining  kuchlanganligi  E  =  100  V/sm.  Elektron,  kondensator  ichidan  uchib  chiqayotganda 

---

В.С. Волькенштейн. Физика курсидан масалалар тўплами 

kuch  chiziqlari  elektr  maydoni  kuch  chiziqlariga  tik  bo‘lgan  magnit  maydoniga  uchib  kiradi. 

Magnit  maydoni  induksiyasi  B=10

-2

  Tl  1)  Magnit  maydonidagi  elektronning  vintsimon 

traektoriyasining radiusi va 2) vintsimon traektoriyaning qadami topilsin. 

 

Berilgan 

 

ϑ = 10

7

 m/s 

l = 5 sm 

E = 10 kV/m 

B = 10 mTl 

R = ? 

h = ? 

Yechim 

       

   

  

    

    

 

   

  

       

     

    

       

        

 

 

UYGA VAZIFA 

 

11.94. Diametri 

      bo`lgan 500 o`ramli g`altak magnit maydonida turibdi. Magnit maydonining 

induksiyasi 

       davomida     dan        

 

  gacha  ko`payganda  g`altakdagi  induksiya  EYK  ning 

o`rtacha qiymati qancha bo`ladi? 

 

11.97. 

11.6 

–  rasmda  suyuqlikning  elektromagnit 

rasxodomeri  ish  prinsipini  tasvirlovchi  sxema  berilgan. 

Suyuqlik  oqayotgan  truboprovod  magnit  maydoniga 

joylashgan. 

   va     elektrodlarda  induksiya  EYK  hosil 

bo`ladi.  Magnit  maydoni  induksiyasi 

               

  

  

      elektrodlar  oralig`i  (truboprovodning  ichki 

diametri) 

       va  bunda  hosil  bo`lgan  EYK         . 

Truboprovoddagi suyuqlikning o`ish tezligi topilsin. 

 

11.6 – rasm 

 

11.104.  Uzunligi 

       va  ko`ndalang  kesimining  yuzi       

 

  bo`lgan  temir  o`zakka  ega 

solenoidga sim o`rami kiygizilgan. Solenoid 320 o`ramga ega, undan 

    tok o`tadi. Solenoiddagi 

tok 

        davomida uzilsa, kiygizilgan o`ramda o`rtacha qancha EYK induksiyalanadi? 

 

11.111. Temir o`zakli g`altakning ko`ndalang kesimi 

     

 

 bo`lib, uning 500 o`rami bor. O`zakli 

g`altak  cho`lg`amidan 

     tok  o`tganda  g`altakning  induktivligi           ga  teng  bo`ladi.  shu 

sharoitda temir o`zakning magnit kirituvchanligi topilsin. 

 

11.115.  Uzunligi 

       bo`lgan  solenoid  ichiga            bog`lanishi  noma`lum  bo`lgan  temir 

navidan  o`zak  qo`yilgan.  Solenoidning  uzunlik  birligidagi  o`ramlar  soni  400  ga  teng,  solenoid 

ko`ndalang  kesimining  yuzi 

     

 

.  1)  Solenoid  cho`lg`amidan 

     tok  o`tgandagi  o`zakning 

magnit kirituvchanligi topilsin. Shu sharoitda o`zakli solenoid ko`ndalang kesimining yuzidan kesib 

o`tuvchi  magnit  oqimi 

        

  

     ga  tengligi  ma`lum.  2)  Shu  sharoitda  solenoid  induktivligi 

topilsin. 

 

𝐴 

𝐵 

𝑁 

𝑆 

O`lchovchi asbob 

---

В.С. Волькенштейн. Физика курсидан масалалар тўплами 

11.119.  Induksiyasi 

      

 

          

  

      bo`lgan  magnit  maydonida  200  o`ramli  g`altak 

joylashgan.  G`altakning  qarshiligi 

     ,  ko`ndalang  kesimining  yuzi       

 

,  o`qi  magnit 

maydoni  yo`nalishi  bilan  60

0

  burchak  hosil  qiladi.  Magnit  maydoni  yo`qolishida  g`altak  bo`ylab 

qancha elektr miqdori o`tadi? 

 

11.124.  Temirning  magnit  kirituvchanligi  o`lchash  uchun  uzunligi 

           va  ko`ndalang 

kesimining  yuzi 

        

 

  bo`lgan  toroid  tayyorlangan.  Toroidning  cho`lg`amidan  birining 

o`ramlari soni 

 

 

         bo`lib, u tok manbaiga ulangan, ikkinchisiniki  

 

          bo`lib, u 

galvonometrga  ulangan.  Birlamchi  cho`lg`amdagi  yo`nalishi  o`zgartirilgan  tokning  kuchi 

    

bo`lganda  galvonometrdan 

         elektr  miqdori  o`tishi  ma`lum  bo`lsa,  temirning  magnit 

kirituvchanligi topilsin. 

 

11.127.  Induktivligi 

        va  qarshiligi           ga  teng  g`altak  berilgan.  EYK  ni  uzib,  g`altak 

qisqa tutashtirilgandan 

       o`tgach g`altakdagi tok kuchi necha marta kamayadi? 

 

11.130. Ko`ndalang kesimining yuzi 

    

 

 bo`lgan mis simdan qilingan kvadrat ramka 

induksiyasi 

     

 

       qonuni bo`yicha o`zgaradigan magnit maydoniga joylashtirilgan, bunda 

 

 

         ,         

⁄  va           . Ramkaning yuzi      

 

. Ramka tekisligi magnit 

maydoni yo`nalishiga tik qo`yilgan. 1) Ramkadan o`tuvchi magnit oqimining, 2) ramkada hosil 

bo`lgan induksiya EYK ning va 3) ramka bo`ylab o`tayotgan tok kuchining vaqtga bog`lanishi 

hamda ularning eng katta qiymati topilsin