“kasbiy pedagogika” fan sifatida

Ota-onalar va ular
ishlayotgan tashkilotlar
Davlat boshqaruv
organlari
Mahalliy o’z-o’zini
boshqarish tashkilotlari
(mahalla)
Kasb-hunar
sohasidagi
hamkorlik
Ta’lim xizmatlar bozorining
sub’ektlari
Yoshlar
tashkilotlari
Bandlik xizmati
Mahalliy hokimiyat
Kasb-hunar kollejlar
Ish beruvchilar va
ularning tashkilotlari,
korxonalar, muassasalar
kasaba uyushmalari

---

173
Yuqorida zikr etilgan va boshqa muammolarni hal etish uchun ma’lum ishlar
amalga oshirilayotganligi va rejalashtirilayotganligini qayd etish zarur.
Hamkorlar orasida muloqat yetarli darajada yo‘lga qo‘yilmaganligida eng
avvalo rahbarlarning hissasi katta.
Kasb-hunar ta’limi sohasida amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan ijtimoiy
hamkorlik ishlarini shartli ravishda quyidagicha ikki guruhga, ya’ni shartnomaviy va
tashkiliy guruhlarga bo‘lish mumkin.
Shartnomaviy shakl ikki va undan ortiq, yani ko‘p tomonlarning o‘zaro
manfaatdorlik asosidagi hamkorligining barcha turlarini qamrab oladi, tashkiliy
shakllar esa  qo‘shimcha organlar – maslahat kengashlari va boshqalarni tashkil etish
orqali faoliyat ko‘rsatadi.
Kasb-hunar kollejlarining shartnomalardan foydalanishi avvaldan ma’lum,
biroq, so‘nggi paytlarda ularning mavzu doirasi juda kengayib ketdi. Ilgari bunday
shartnomalarning ob’ektlari quyidagilar sanalar edi:
· o‘quvchilarning ishlab chiqarish ta’limi va amaliyotini tashkil etish;
· o‘qituvchilar, muhandis-pedagoglar stajirovkasi va ularning malakasini
oshirish;
· tanlovlar va ko‘rgazmalarni birgalikda tashkil etish;
· korxonalarga axborot va konsalting xizmatlarini ko‘rsatish;
· marketing xizmatlarini ko‘rsatish;
· pudrat shartnomalari bo‘yicha ishlar bajarish;
· ilmiy tadqiqot va texnik-texnologik ishlarni amalga oshirish.
Hamkorlikning tashkiliy shakllari ijtimoiy hamkorlar bilan o‘zaro birgalikda
faoliyat ko‘rsatishning ancha yuqori darajasi hisoblanadi. Ular maxsus vakolatlarga ega
bo‘lgan va ustav hujjatlariga hamda belgilangan tartibda tasdiqlanadigan boshqa tartibga
soluvchi hujjatlarga asoslanib harakat qiluvchi tashkiliy tuzilmalarni yaratishni taqozo
etadi. Odatda bular ta’lim muassasalaridan tashqari ta’limning boshqaruv organlarini,
bandlik xizmati, ish beruvchilar, kasaba uyushmalarini o‘z ichiga oluvchi kengashlar
(maslahat va vasiylik) va boshqalardir.
Kengashlar faoliyatining barcha yo‘nalishlarini  shartli ravishda ikki kesimda
guruhga ajratish mumkin: maslahat va vasiylik. Shunga muvofiq ravishda ijtimoiy
hamkorlik tashkiliy tuzilmalarining asosiy turlari deb maslahat va vasiylik kengashlarini
ko‘rsatish mumkin.
Kasb-hunar ta’limi sohasida ijtimoiy hamkorlikning rivojlanishiga xalaqit
berayotgan yoki uning rivojlanishiga xizmat qilmaydigan muammolarni ham shartli
ravishda quyidagi ikkita guruhga bo‘lish mumkin: tashqi shart-sharoit bilan bog‘liq
muammolar va ta’lim muassasasining ichki muammolari. Muammolarning birinchi
guruhi tashqi muhit omillarining ta’siri natijasida vujudga keladi va ulardan ta’lim
muassasasi uchun belgilovchi ahamiyatga ega omil kasb-hunar ta’limi sohasida davlat
tomonidan milliy va mintaqaviy darajalarda o‘tkazilayotgan siyosatdir.
 Tashqi omillarning ta’siri ob’ektiv bo‘lib, ta’lim muassasalari tomonidan
tartibga soluvchi ta’sirga juda oz bo‘ysunadi.
Ijtimoiy hamkorlikni tashkil etishning ichki omillari jumlasiga to‘g‘ridan
to‘g‘ri ta’lim muassasasining o‘ziga, uning ta’lim xizmatlari bozorida o‘zining yangi

---

174
mavqeini anglab yetishga va qabul qilishga, eng avvalo, kasb-hunar ta’limi rivojining
mehnat bozori talablarini qondirishga qaratilgan yangi paradigmasini qabul qilishga,
ikki yoqlama va ko‘p yoqlama aloqalarni yo‘lga qo‘yish ijtimoiy hamkorlikning
tashkiliy tuzilmalarini shakllantirish jarayonida faol ishtirok etishga tayyor ekanligiga
bog‘liq.