O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti fakultet: Servis va turizm Kafedra: Xalqaro turizm va turizm servisi «Himoyaga tavsiya etildi»

 
4-jadval
 
Turizm industriyasidagi tarmoqlarning internet orqali sotishlari 
Tarmoqlar 
2005 
2006 
2007 
Havo yo‘li 
0,18% 
0,70% 
1,90% 
Mehmonxona 
0,13% 
0,36% 
0,74% 
Pekij turlar 
0,16% 
0,37% 
0,75% 
Boshqa xizmatchilar 
0,07% 
0,18% 
0,38% 
Umumiy sotishlar ichidagi ulushi 
0,15% 
0,45% 
1,1% 
Bozorning rivojlanishi kutilganidan ancha sust darajada bo‘lishi ham 
mumkin. Agar bozordagi o‘sish sur’ati 60% ni tashkil qilgudek bo‘lsa, 2005 yilda 
bu 3,2 mlrd. AQSH dollariga, 2006 yildagi o‘sish tezligi 25% ni tashkil qilsa, 
bozor hajmi 4 mlrd. AQSH dollariga chiqishi mumkin. 
Tabiiyki, turizm bozorining qirollari hisoblangan havo yo‘llarining ulushi 
katta bo‘ladi. Internet global axborot tizimining bu kompaniyalarda joriy etilishi 
turizm bozoridagi ulushini yanada oshiradi. Olib borilgan tadqiqotlar shuni 
ko‘rsatadiki, 1999 yilda havo yo‘li kompaniyalari daromadlarining 0,7% internet 
orqali qilingan sotishlardan kelib tushgan. Bu ko‘rsatrich 2000 yilning oxirlariga 
kelib 2,0% ni tashkil qildi. Mehmonxona joylashtirish sektorining 0,36% ga teng 
bo‘lgan bozor ulushi 2002-2005 yillarda 2-3,5% ni tashkil etishi kutilmoqda Pekij 
(paskage tours) turlarni sotish esa, 0,75% dan 3,0% ga yetishi kutilmoqda.Yevropa 
onlayn turizm bozorining natijalarini AQSH bilan taqqoslaydigan bo‘lsak, uning 
ancha orqada ekanligini ko‘ramiz. Masalan, internet orqali uchish biletlarini sotish 
Yevropada 2,0% ni tashkil qilsa, AQSH da 7,4% ni tashkil qilmoqda. 
Mehmonxona sohasidagi holat Yevropada 0,5% ni tashkil qilsa, AQSH da jami 

---

32 
turizm mahsulotlarining tovar aylanmasi ichida internet sotishlarning ulushi 2002 
yilda 3,5% ni tashkil qildi. 2005 yilda bu ko‘rsatgichni 15% ga yetkazish 
kutilmoqda. Ko‘rinib turibdiki, Yevropa turizm bozorining rivojlanishi global 
axborot turizmining rivojlanishi bilan uzviy bog‘lanishda davom etmoqda. Global 
ahamiyatga ega bo‘lgan har qanday ilmiy-texnikaviy o‘zgarish va rivojlanishlar 
turizm iqtisodini buguni va kelajagini belgilab beradi.O‘zbekistonga tashrif 
buyuruvchi turistlarning 60% ni yevropaliklar tashkil etadi. Internet va har xil 
global axborot uzatish tarmoqlaridan samarali va unumli foydalanish 
O‘zbekistonda turizm iqtisodiyotini rivojlantirish dolzarb va yaqin kelajakda hal 
qilinishi kerak bo‘lgan masalalardan biridir.