Ulıwma bilim beriwshi orta mekteplerdiń 4-klası ushın sabaqlıq

Girix (qısılǵan) naǵıs.
Tuw
-
rı sızıqlı geometiyalıq formalar 
– úshmúyeshlik, tórtmúyeshlik, 
besmúyeshlik, 
altımúyeshlik, 
segizmúyeshlik sıyaqlı formalar
-
34-súwret.
Islimiy 
naǵısh (a) hám girix 
(qısılǵan) (b) naǵıs 
úlgileri.
a)
b)

---

32
dan quralǵan naǵıs. Bul naǵıslar, ganch oyıwshılıǵında, 
aǵash oyıwshılıǵında kóp isletiledi (34-b súwret).
Quramalı 
naǵıs.
Islimiy hám girix (qısılǵan) 
naǵıslardan aralas túrde dúzilgen naǵıs quramalı naǵıs 
dep ataladı (35-súwret).
Tuwrı tórtmúyeshli naǵıs oyılǵan aǵash dárwaza, esik, 
baǵana, ganch oyılǵan diywal pannosı, gilem, suzana, 
pálek, qutısha hám sandıqlardı kórkemli bezewde qol
-
lanıladı. Bul buyımlardaǵı naǵıslar tórtmúyeshlik tiyka
-
rında jaratılǵan bolsa da, naǵıs elementleriniń dúzilisi 
hám jaylasıwı, isleniwi tárepinen bir-birinen parıq qıladı 
(36-súwret).
Búgingi sabaǵımızda da tórtmúyeshlik túrinde naǵıs 
36-súwret.
Tuwrı 
tórtmúyeshlik ishindegi naǵıs 
úlgisi.
35-súwret.
Veranda 
tóbesine islengen quramalı 
naǵıstıń úlgisi.

---

33
salamız (37-súwret). Dáslep uzınlıǵı 7 sm, eni 12 
sm ólshemdegi tuwrı tórtmúyeshlik formasın súwret 
dápterge jaylastırıp alasız. Sońınan orayınan 
gorizontal
hám 
vertik
al
tuwrı sızıqlar ótkizip, tórtmúyeshlikti teń 
tórt bólekke bólip alasız. Jumıstıń keyingi basqıshında 
tórtmúyeshliktıń múyeshleri tuwrı sızıq penen tutastırıla
-
dı. Tórtmúyeshlik orayınan 7 sm ólshemdegi sheńber 
sızıp alınadı. Payda bolǵan sızıqlarǵa mólsherlep bas
-
qıshpa-basqısh japıraq, paxta, shaqa elementlerinen 
naǵıs kompoziciyası payda etiledi. Naǵıs element
-
lerin tórtmúyeshliktıń sherek bóliminde payda etip 
alǵannan keyin qaǵaz járdeminde tórtmúyeshliktıń bas
-
qa bólimlerine kóshirıp túsirilse, naǵıs kompoziciyasınıń 
bólekleri simmetriyalıq túrde birdey shıǵadı. Naǵıs 
37-súwret.
Nizamitdin Tursunaliev.
Tuwrı tórtmúyeshlik 
formasındaǵı naǵıstı salıw basqıshları.
2 – Súwretlew óneri, 4-klass

---

34
kompoziciyası qálemde payda etilgennen keyin oǵan 
reń beriwge ótiwińiz múmkin. Bul processte ıssı hám 
suwıq reńler kontrastınan durıs paydalanıwǵa háreket 
qılıń. Ádette mayda elementler, mısalı, kompoziciya 
orayındaǵı paxta hám japıraq elementleri ıssı reńlerge 
boyaladı.
Úlgidegi 
naǵıs 
kompoziciyası 
simmetriyaǵa 
tiykarlanǵan, jańa kompoziciyanıń tórtten bir bólegi 
simmetrik túrde tákirarlanadı. Naǵıs salıwdı baslawdan 
aldın úlgidegi (35-36-súwretler) naǵıslardı dıqqat pe
-
nen baqlań.
Keyin basqıshpa-basqısh naǵıstıń basqa elementleri
-
ne reń berip shıǵıń. Aqırǵı basqıshta gúl hám japıraqlarǵa 
tarǵıl naǵıs berip juwmaqlanadı.
Dápterdi taza tutıw kerekligin yadıńızda saqlań.