Баҳром ирзаев туркистон жадидларининг

Қизил байроқ. 1922 йил 29 июль.
II. Оврупо ва биз
(Германиядан хат)
Германияга келганимдан сўнг овруполикларни 
яқиндан танимоққа муваффақ бўлдим. Бутун Оврупо-
да барча ҳукумат одамларининг ва катта бойларнинг 
қўшилиши билан буюк-буюк жамиятлар тузилгандир 
ким, мақсадлари Шарқни бир умр қоронғулиқда сақла-
моқдир. Ул жамиятлар бир тарафдан Шарқни текши-
рар. Шарқ тўғрисида китоблар ёзар ва унинг ҳар бир 
ҳаракатини орқасидан таъқиб этар.
Шарқда маориф ва тараққийга бўлган ҳар бир қи-
мирлашни тўхтатмоқ учун бутун кучи билан тириша-
дир. Ҳар бир воситаға мурожаат қиладир. Фақат ўшал 
жамиятларни айлантиргувчилар билан кўришиб қол-
ган чоғингизда сизга – сиз Шарқ ўғлига энг мулойим 
сўзларни айтадир. Сизга энг яқин дўст бўлиб кўрина-
дир. Булар Шарқнинг тарихини текширишга ҳам кўп 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

81
катта аҳамият берарлар: Мана бунингдек масхарабо-
злар жамияти ёлғиз Германиядагина йўқдир.
Балки, немислар ўзларининг ҳисобсиз душманла-
рини енгмак учун Шарқнинг уйғонмоқлигини истай-
дирлар. Бу кунгача Шарқ тўғрисида ёзган китоблари 
бутун бетарафлик билан ёзилмишдир. Фақат илмда, 
маорифда булар Оврупада устоз саналадирлар. Немис-
ларнинг олий мактабларида юзлаб амриқолик, фран-
цуз ва инглизларнинг бўлишини ва бу ерда муҳандис 
тўпламоқ учун бир мунчаҳайъатларнинг келиши ме-
ним бу давоимни исбот этадир.
Сўнгра бошқа Оврупо давлатларига қараганда энг 
яқини ҳам шудир. Шўролар ҳукуматининг Германия 
билан яхши алоқада бўлиши ва Германия билан шўро-
лар Россияси орасида муоҳадалар бизни яна Германия-
га тортар. Шул сабабларга кўра Оврупога юборилади-
ган талабаларнинг энг аввал Германияга юборилмоғи 
ҳар тўғридан ақлга мувофиқдир. Бунга муваффақ бўл-
моқ ҳам унча қийин эмас. Бизнинг ўз тилагимиз ва 
шўролар ҳукуматининг бу кунги сиёсати ҳам бу фикр-
га тўғри келадир.