O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Ravoch 
– 
Rheum wittrochii. 
Ravoch Qashqadaryo viloyatining tog’li 
rayonlarida ancha keng tarqalgan ko’p yillik, ulkan bargli, balandligi 50-60 sm 
bo’lgan o’tsimon o’simlik. 
Ildiz bo’g’zidan chiqqan bargi 30-40 sm kattalikda, yumaloq, uzun bandli. 
poya barglari bir qadar kichik, 5 qabirg’ali. Ko’pchilik hollarda o’simlikni bargi 
to’liq yetilganga qadar qizg’ich rangli, tukli. Gul to’plamida gullari siyrak 
joylashgan bo’lib, bir necha qismlardan iborat. Guli oq rangli yoki bir qadar qizg’ich 
rangli. Gul qo’rg’oni uzun tortgan. Mevasi tuxumsimon, uch qirrali, burushgan 
yong’oqchadan iborat. 
Ildiz sistemasi diametri 15-20 sm o’q ildiz bo’lib, undan hosil bo’lgan 6-8 yon 
ildizlar tuproq bag’riga 2 metrga qadar chuqurlashib boradi. Yon ildizlari u qadar 
yaxshi rivojlanmagan, asosiy o’q ildizdan 15-20
0 
da burchaklashib chopzilgan. 
Ildizining po’stlog’i o’tkir qo’ng’ir rangli. Ildizi tarkibida 22 % ga qadar oshlovchi 
tannid modda mavjud. Uzoq vegetatsiya davriga ega bo’lib, ancha katta ildiz 
massasini yig’ishga qodir. 
Ildizining kimyoviy tarkibi aniqlanganda 21,85 % tannid va alkoloid, 
glyukozid, turli xil vitaminlar borligi ma’lum bo’lgan. Ravoch muhim oshlovchi 
o’simlik bo’lib, mahalliy aholi uni teri oshlashda, teri va turli-tuman matolarni 

---

128 
qo’ng’ir, qizil va qora ranglarda buyash uchun ishlatiladigan rang buyoq olish uchun 
ishlatiladi. Tekstil sanoatida matolarni bo’yash uchun tayyorlangan sintetik 
bo’yoqlarga qo’shish uchun o’simlikdan olinadigan tannidlar qo’llaniladi. Odatda 
sunhiy bo’yoqlarga 10 % dan 30 % ga qadar tannid-tabiiy bo’yoq qo’shiladi. 
SHunday qilinganda tekstil sanoatida ishlatiladigan bo’yoqlarning rangi tiniq 
bo’ladi va uzoq vaqt o’zgarmasligi bilan xarakterlanadi.