|
1
.2
.-
r
a
sm.
D
ia
g
n
o
st
ik
a
la
sh
v
o
si
ta
la
ri
n
in
g
t
u
rk
u
ml
a
n
ish
i
Diagnostikalash vositalari
. Xozirgi kunda koʻp tarqalganlar
turkumiga, olib yuriladigan, koʻchar va koʻchmas diagnostikalash
vositalari kiradi. Bularning ichiga eng koʻp tarqalganlari ichki yonuv
dvigatellarining ishlashini, ayniqsa dizellarni nazorat qiluvchi, bir qancha
murakkab agregatlarga ega dvigatellarni diagnostikalashga moʻljallangan
vositalar kiradi.
Diagnostikalash vositalarining turlari toʻgrisidagi ma’lumot 1.2-
rasmda keltirilgan. 1.1-jadvalda hozirgi kunda qoʻllanilayotgan nazorat-
diagnostikalash vositalarining roʻyxati keltirilgan.
16
1.1-jadval
Mashinaning texnik holatini aniqlash asosiy texnik vositalari
Hazorat-
diagnostikalash
vositalari
Nazorat
ko‘rsatkichlari
Vositalar
shifri
O‘lchanayotgan
ko‘rsatkichlar
1
2
3
4
Gaz sarfini aniqlash
Indikatori
Silindr-porshen
gruhidan gszni
karterga siljib o‘tishi
КИ-13671М,
КИ-17999М,
КИ-28126
Bosimning o‘zgarishi
o‘lchash
shaybasigacha
Dvigatel berkligini
tekshirish qurilmasi
Forsunka va ot
oldirish shami teshigi
orqali silindrdan gazni
yoqolishi
КИ-5973,
КИ-5315М
Bosimni kamayishi
Pnevmometr
Porshen yuqori
bo‘shlig‘i berkligi
К-272
Havo bosimining
kamayishi
Yonilg‘i sarfini
aniqlash electron
qurilmasi
Yonilg‘ining hajmiy
sarfi
КИ-28094
Trubina aylanish
chastotasi
Unversal electron
avtotetaskop
Mexanizm va
agregatlardan
tarqalayotgan
taqillash va shovqin
КИ-28154
Tovush chastotasi
diapazonida akustik
bosim
Bosim o‘lchash
qurilmasi
Asosiy moy
magistralidagi bosim
КИ-13936,
КИ-28156
Moyning bosimi
Momentaskop
Dastlabki yonilg‘ini
uzatishni boshlanishi
КИ-4941
Yonilg‘ining sathi
Dizel apparatini
tekshirish
mexanotestori
Purkash (forsunkani
yechmasdan) bosimi
va sifatini tekshirish
КИ-5918
Bosimni o‘lchash va
sifatni baholash
Trubokompressorni
diagnostikalash
qurilmasi
Trubokompressorni
perkash bosimi
КИ-28204
Bosim
Dvigatel quvvatini
o‘lchash
Tezlanish jarayonida
dvigatelning quvvati
ИМД-ЦМ
Tezlashish tezligi
Kontaktsiz haroratni
aniqlash lazer
qurilmasi
Korpus detallarining
yuza harorati
КИ-28153
-
Gidravlik tizimni
tekshirish qurilmasi
Gidravlik tizimning
moy nasosining ish
unimdorligi,
taqsimlash avtomat
zalatniklarini va
saqlash klapanlarining
ishlab chiqarish
bosimi
ДР-90М,
ДР-350
(КИ-28159)
Moyning bosmi va
sarfi
Rul boshqarish
tizimini tekshirish
qurilmasi
Rul boshqarish
tizimining erkin yo‘li
va rul chambaragiga
ta’sir kuchi
К-402
Rul chambaragining
burchagi va ta’sir
kuchi
17
1
2
3
4
Avtotraktor
elektrojixozlarini
tekshirish olib
yuriladigan qurilmasi
O‘zgaruvchan va
o‘zgarmas
generatorlarni, sozlash
relelarini, startyor va
akkumulyatorlarni
tekshirish
Ц-4324 yoki
КИ-1140
Elektra jihozlar
tarmog‘idagi tok va
kuchlanish
Burchako‘lchagich
Yonilg‘i uzatishni
boshlanishi va gaz
taqsimlash fazalari
КИ-13926
Ampulada havo
puffaklarining
harakatlanish
burchagi
Past bosimli yonilg‘i
tizimini tekshirish
Past bosimli yonilg‘i
nasosi, saqlash
klapani va mayin
filtrni ko‘rsatkichlari
aniqlash
КИ-13943
Manometrik
ko‘rsatkichlar
Chiziqlik ko‘rsatkich–
larni o‘lchash
Oldingi g‘ildiraklar
o‘qdoshligi
КИ-650
(КИ-13927)
Chiziqli ko‘rsatkichlar
Suyuqlikning
zichligini o‘lchagich
Elektrolitning zichligi
КИ-13951
Zichlik
Suyuqlikning
ifloslanish indikatori
Yonilg‘i va moyning
ifloslanganligi
ИЗЖ
Mexanik chiqindi–
larning miqdori
Soatsimon indicator
turlari
Harakatlanish
ИЧ-10 1 klass
Chiziqli ko‘rsatkichlar
Taxometr
Aylanish chastotasi
ТЧ-10Р
Aylanish chastotasi
Manometrli uchlik
Bosim
НИИАТ-458М
G‘ildiraklardagi havo
bosimi
Sekundomer
Vaqt
COC pr-26-2-010
Vaqt, sekundlarda
Faralarni tekshirish va
sozlash qurilmasi
Yoriqlik oqimining
yo‘nalishi
К-310, ОПК
Ekranda yoriqlik
dog‘ining joylashishi
Gazoanalizator
Uglerod oksidi va
uglevodorotlar
konsentranti
ГИАМ-27-01,
“СО-СН avtotesti”
Infraqizil spektor
muxitida energiya
bilan to‘qnashib
Tutino‘lchagich
Yonilg‘ining yonish
darazasi
«МЕТА»
КИД-2М
Optik zichlik
Transport
vositalarining tormoz
tizimlarining
unumdorligini
tekshirish qurilmalari
Tormoz pedaliga
ta’sir kuchini
kuchaytirish,
sekinlashtirish,
tormoz yo‘li, tormoz
tizimining ishlash
vaqti
«Эффект» «МЕТА»
firmasi
Turli
АТЭ va КИП
rusumidagi olib
yuriluvchi TXK
vositasi
Elektrajixozlarning
ko‘rsatkichlari va
nazorat-o‘lchash
priborlarining
ko‘rsatkichlari
КИ-5929М
Turli
Diagnostikalash vositalarining turkumlanishi 1.2 rasmda keltirilgan.
1.1 jadvalda nazorat qiluvchi diagnostikalash vositalari keltirilgan.
18
1.3. Diagnostikalash asosiy tushunchalari
Sifat ko‘rsatkichlar
– son ko‘rsatkichlarini hisobga olmagan holda
ob’ektning texnik holatini aniqlovchi ko‘rsatkichlar: moyni, yonilg‘ini,
siljib yo‘qolishi, taqillashlarning mavjudligi va boshqalarni hisobga oladi.
Bu ko‘rsatkichlar insonning sezish organlari yordamida aniqlanadi.
Texnik holatining ko‘rsatkichlari
– turli fizik kattalaklar bo‘lib,
ob’ektni ishga yaroqliligini yoki sozligini belgilovchi turli fizik
kattaliklar.
Diagnostikalash ko‘rsatkichlari
– mashinaning texnik holatini
aniqlash uchun qo‘llaniladigan (xarorat, shovqin, tebranish, bosim,
kuchlanish, tok kuchi va boshqalar) ko‘rsatkichlar.
Bu ko‘rsatkichlar nominal, ruxsat etilgan va chegaraviy qiymatlarga
bo‘linadi.
Ko‘rsatkichlarning nominal qiymatlari
П
н
– yangi ishlab chiqarilgan
yoki tubdan ta’mirlangan (TT) mashinalar uchun texnik xujjatlarda
belgilangan dastlabki qiymatlar.
Ruxsat etilgan qiymatlar
П
д
– nazorat qilinib bu qiymatlar
aniqlanganidag so‘ng mashina ishlatish uchun ruxsat beriladi, chunki
mashina bu ko‘rsatkichlar bilan navbatdagi TXK yoki ta’mirlashlargacha
ishonchli ishlashi mumkin.
Ko‘rsatkichlarning chegaraviy qoymatlari
П
п
– diagnostikala–
nayotgan ob’ektda bunday qiymatlarni anqlanishi, uning buzilish
bo‘sag‘asida turganligi yoki buzilganligidan dalolat beradi.
Texnik diagnostikalash – ob’ektning texnik holati bo‘yicha ma’lum
aniqlik bilan diagnostikalanayotgan jarayon. Texnik holatini aniqlanishi
zarur bo‘lgan ob’ekt sifatida maxsulot, uning tashkil topuvchilari,
elementlari diagnostikalash ob’ekti bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Diagnostika – ob’ektni qismlarga ajratmasdan yoki qisman ajratib
texnik holatini aniqlash nazariyasi, usullari va vositalarini o‘rganuvchi
ilmiy fan hisoblanadi.
Ma’lum vaqt t davomida buzilmasdan ishlash extimoli
– bu qiymat,
ob’ektlar
m
sonini statistic qiymatini,
t
vaqtgacha buzilmasdan
ishlaganligi,
n
sonli ob’ektlarga nisbatan, dastlabki ishchi holatiga nisbati
(n → ∞), p=m/n.
Qoldiq resurs
– bashorat qilinayotgan vaqtdan chegaraviy holatga
o‘tguncha, buzilmasdan ishlash extimoliy muddati.
19
Do'stlaringiz bilan baham: |
