O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Konfederatsiya
- davlatlarning ittifoqi bo‘lib, 
xalqaro-huquqiy xarakterga ega. Konfederatsiya yangi 
davlatning vujudga kelishiga olib kelmaydi. Jahon 
tarixida konfederatsiyalar vujudga kelib, ulardan 
federativ davlatlar ajralib chiqqanligi bilan bog‘liq 
voqealar uchrab turadi. Ayrim davlatlar amalda 
federativ davlatlar bo‘lsada (Shveytsariya, Kanada), 
o‘z nomlarida konfederatsiya qo‘shimchasini saqlab 
qolganlar. Yaqin o‘tmishga qaraydigan bo‘lsak, ayrim 
konfederatsiyalar 
tashkil 
etilib, 
uzoqqa 
cho‘zilmaganligiga 
guvoh 
bo‘lamiz 
(masalan, 
Senegambiya - Senegal va Gambiyaning 1981-1988-
yildagi ittifoqi). 

---

23 
3.2-rasm. Byudjet tuzilishining tarkibi
21
 
Byudjet tuzilishining asosini mamlakatning davlat tuzilishi shakli, amaldagi 
qonun hujjatlari, davlat byudjetining iqtisodiyot va ijtimoiy hayotdagi o‗rni belgilab 
beradi.
Unitar davlatlarda odatda, ikki pog‗onali byudjet tizimi amal qiladi: 

davlat byudjeti (bu bo‗g‗in turli mamlakatlarda turlicha nomlanadi, masalan, 
davlat byudjeti, markaziy byudjet, respublika byudjeti, hukumat byudjeti kabi); 

mahalliy (munitsipal) byudjetlar.
Federativ asosda 
tarkib topgan davlatlarda uch pog‗onali byudjet tizimi 
shakllanganbo‗lib, quyidagibo‗g‗inlarnio‗zichigaoladi:

federal byudjet (turli mamlakatlarda turlicha nomlanadi, masalan: davlat 
byudjeti, markaziy byudjet, federal byudjet); 

federatsiya subyekt(a‘zo)larining byudjetlari; 

mahalliy (munitsipal) byudjetlar. 
Jahon amaliyotida davlat tuzilishining shakllariga mos ravishda bir qancha 
byudjet tuzilishi modellari 
shakllangan: 

markazlashmagan (nomarkazlashgan) model; 

markazlashgan model; 

aralash model. 

21
Nurmuxamedova B. Moliya. O‘quv qo‘llanma. –T.: IQTISOD-MOLIYA. 2017. 116-bet