Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti «tabiyot fanlari» fakulteti

1-topshiriq. Atamalar raqamini ularning ta‟rifi bilan juftlang.  

1.  Ixtisoslashuv  

A  (hamkorlik)  tayyor  mahsulot  tayyorlashda  bir 

qancha  korxona  qatnashadigan  ishlab  chiqarish 

shakli. 

2  Kooperativlashuv 

B  Ishlab  chiqarishning  asosan  bir  hil  mahsulot 

chiqaradigan tashkiliy shakli. 

3  Sanoat  

S  Ishlab  chiqarish  maqsadlari  va  texnologik  jarayoni 

nisbatan  bir  xil  bo‟lgan  va  yaxlit  boshqariladigan 

korxonalar guruhi. 

4  Majmua 

D  Mehnatda  band  aholining  iqtisodiyot  tarmoqlari 

bo‟yicha taqsimlanishi 

5  Ishlab chiqarish 

E  Milliy  iqtisodiyotning  moddiy  ne‟matlar  ishlab 

chiqaruvchi muhim tarmog‟i. 

6  Tarmoqlar  

G  Ishlab 

chiqarishni 

tashkillashning 

iqtisodiy 

samaradorlikka qaratilgan muhim shakli. 

7  Mehnat resursi 

I 

Ishlab  chiqarish  jarayoni  o‟zaro  bog‟langan 

korxonalarini  bir-biriga  yaqin  joylashtirish-bir 

shaharga  yoki  yonma-yon  turgan  shaharchalarga 

qurish oqibatida vujudga keladi. 

8  Sanoat tuguni 

k  Moddiy  ne‟mat  ishlab  chiqaradigan  barcha  ishlab 

chiqarish korxonalari 

 

   Topshiriqning  javobi: 1-B;   2-A;   3-E;  4-I;  5-S;  6-K;  7-G;  8-D. 

Geografiya  darslarida  tezkor  o‟yinlar  va  o‟yin  mashqlaridan    ham  foydalanish 

muxim  o‟rin  tutadi.  Geografik  diktant  o‟quvchilarning  o‟zlashtirgan  nazariy 

bilimlarini yangi kutilmagan vaziyatlarda qo‟llashga imkon yaratib, o‟quvchilar 

bilimidagi  tipik  xatoliklarni  aniqlash  imkonini  beradi.  Shu  sababli,  barcha  

iqtisodiy-ijtimoiy,  tabiiy  geografiya  kurslarida  o‟quvchilarning  bilimini  nazorat 

qilish va baholashda geografik diktantlardan foydalanish tavsiya etiladi. 

    Masalan,  O‟zbekiston  iqtisodiy-ijtimoiy  geografiyasi  kursining  “Aholi  va 

inson    omili”  -  Aholi  manzillari”    mavzusida  quyidagi  biologic  diktantdan 

foydalanish  maqsadga  muvofiq.  Ushbu  geografik  diktantning  birinchi  turida 

---

28 

 

o‟quvchilardan  nuqtalar  o‟rniga  mos  keluvchi  tushunchalarni  qo‟yish  tavsiya 

etiladi.   1 -topshiriq:  

1.  Aholi  o‟lganlar  soniga  nisbatan  tug‟ilganlar  sonining  ortiqligi  hisobiga 

ko‟payishi ………………- deyiladi. 

2.  Aniq  bir  dastur  asosida  ma‟lum  bir  vaqtda    butun  mamlakat  aholisining 

hisobga olish-…………………… 

3.  Ko‟p    fuksiyali  shaharlarning  yonida  yo‟ldosh  shaharlarning  vujudga 

kelishi…………………. deyiladi. 

4.  Aholining  turli  maqsadlarda  bir  joydan  ikkinchi  joyga  ko‟chib  yurishi 

…………… deyiladi. 

5.  Immigrantlar va emmigrantlar orasidagi farq ……………dir. 

6.  ……………-bu  ma‟lum  bir  miqdordagi  aholi  to‟plangan  va  asosan  

sanoat, transport, madaniy va ma‟muriy-siyosiy vazifalarni bajaradigan  odamlar 

yashaydigan joy. 

7.  …………….-deb, mamlakatda, hudud va jahonda shaharlarning o‟sishi va 

shahar  aholisi  salmog‟ining  oshishiga,  murakkab  shaharlar  shahobchalari, 

tizimlarining paydo bo‟lishi va rivojlanishiga aytiladi. 

8.  Aholi ko‟payishining vaqt o‟tgan sari ijtimoiy-iqtisodiy sharoitga bog‟liq 

holda o‟zgarishi ………………deyiladi. 

Geografik  diktant  javoblari:  1.Tabiiy  ko‟payish,  2.Aholi  ro‟yxati,` 

3.Aglomeratsiya   4. Migratsiya    5. Migratsiya  sal‟dosi 

     6. 

Shahar.                   

7. Urbanizatsiya,  8. Aholi soni dinamikasi 

        Lokal darajadagi pedagogik texnologiyalar darsning muayyan qismida 

o‟quvchilarning  bilish faoliyatini faollashtirib, ta‟lim samaradorligini orttirishga 

xizmat qiladi. O`quvchilarning bu faoliyatga kirishishi va muayyan ko`nikma va 

malakalarni  egallagandan  so`ng,  pedagogik  texnologiyalarga  asoslangan 

darslarni o`tkazishi, ya`ni xususiy metodik darajada qo`llashi mumkin. 

---

29