Ona tili darslik

    1. SO‘Z YASOVCHI QO‘SHIMCHALAR 
  Ot yasovchi qo‘shimchalar 
  
Qo‘shimcha 
Misollar 
Qo‘shimcha 
Misollar 
Shaxs oti yasovchi qo‘shimchalar 
-chi 
suvchi 
-do‘z 
etikdo‘z 
-dosh. 
sinfdosh 
-soz 
aravasoz 
-kor 
-kar 
-gar 
-gor 
paxtakor 
miskar 
zargar 
talabgor, 
-xo‘r 
choyxo‘r 
-kash 
Aravakash 
-go‘y 
Duogo‘y 
-dor 
CHorvador 
-parast 
shaxsiyatparast 
-bon 
Saroybon 
-furush 
mevafurush, 
-boz 
dorboz, 
-vachcha 
Tog‘avachcha 
-paz 
Oshpaz 
-(u)vchi 
yozuvchi,uchuvchi 
-xon 
Gazetxon 
-(o)vchi 
tinglovchi, 
-shunos 
tilshunos, 
ham- 
hamsuhbat 
-sil 
yo‘qsil (arx.) 
 
 
Narsa-buyum oti yasovchi qo‘shimchalar 

---

 
 
271 
-gich 
- kich 
-qich 
-g‘ich 
tishkovlagich, ko‘rsatkich, 
qisqich, 
chizg‘ich. 
-gi 
-ki 
-qi 
-g‘i 
-g‘u 
supurgi, 
tepki, 
tutatqi, 
chalg‘i, 
tuyg‘u 
-dak 
-doq - 
yugurdak, 
qovurdoq. 
-iq, 
-ik 
topshiriq, 
teshik. 
-ma 
to‘qima, 
-uq 
uchuq, yutuq. 
-m, -im 
to‘plam, kiyim, 
-q, -oq 
taroq,   o‘roq 
-um 
 
unum,    uy+um – uyum 
-don 
qalamdon, tuzdon 
-t 
-it 
-at 
-ot 
qurt(quri+t), 
chiqit, 
ko‘chat, 
sizot. 
-qin 
-qun 
-g‘in 
-g‘un 
to‘lqin 
uchqun 
yong‘in 
yulg‘un 
 
--in 
-un 
-on 
 
Yig‘in 
tugun 
to‘zon 
 
-qoq 
-kak 
-gak 
 
Botqoq 
Eshkak 
Ilgak. 
- k,-ak 
kurak,    varrak. 
-(i) sh 
qurilish, turlanish. 
-(u)v, 
-(o v 
yozuv, 
saylov. 
-ak 
-oq 
Qarsak 
qaldiroq 
-ildoq 
shaqildoq. 
-a 
sharshara, jizza. 
-os 
gulduros 
-(i)ndi 
chirindi, cho‘kindi 
-poya 
bedapoya, g‘ o‘zapoya. 
 
 
machoq- 
bekinmachoq, 
-chiq 
yopinchiq, suyanchiq. 
-chak 
burchak, kemirchak. 
-iz 
bo‘g‘iz 
-miq 
bulamiq 
-noma 
taklifnoma 
-mish 
o‘tmish, qilmish. 
 
 
-kilik 
-gilik 
Ichkilik 
ko‘rgilik. 
-moq 
-mak 
Quymoq 
chertmak (o‘yin turi) 
-cha 
qizilcha,  olacha. 
-ka 
yo‘lka 
O‘rin-joy otini yasovchi qo‘shimchalar 
-zor 
gulzor, paxtazor, 
-iston 
O‘zbekiston, guliston. 
-loq 
o‘tloq,toshloq. 
-goh 
saylgoh, o‘yingoh. 
-xona 
oshxona, choyxona. 
-obod 
YUnusobod, YAngiobod. 
Mavhum ot yasovchi qo‘shimchalar 
-chilik 
dehqonchilik,   tirikchilik. 
-lik 
- liq 
bolalik, 
borliq 
-ot-    -at 
targ‘ibot 
madaniyat 
-ch 
sevinch,  quvonch 
garchilik 
odamgarchilik, 
og‘aynigarchilik. 
-sh 
-ish 
o‘qish 
tuzilish 
-(u)v 
undov,  uquv 
-i 
suyunchi 

---

 
 
272 
Sifat yasovchi qo‘shimchalar 
 
Qo‘shimch
a 
Misollar 
Qo‘shimcha 
Misollar 
1. Otdan sifat yasovchi qo‘shimchalar 
-li 
kuchli 
-lik 
toshkentlik (bola) 
-siz 
tuzsiz 
-iy, -viy 
tarbiyaviy soat, devoriy 
gazeta 
-gi 
-ki 
-qi 
bahorgi ishlar  qishki 
kiyim pistoqi 
-aki 
 
jizzaki     dahanaki 
og‘zaki 
-yi 
havoyi 
-chan 
ishchan bola 
ser- 
serhosil 
ba- 
badavlat 
be- 
beg‘ubor, bexabar 
-simon 
sharsimon 
-dor 
vafodor 
-kor,-gar 
isyonkor,     ig‘ vogar 
-i 
qishloqi 
-cha 
arabcha (o‘yin) 
-namo 
darveshnamo 
-parvar 
xalqparvar, 
-dek 
-day 
muzdek (suv)  
jo‘jabirday (jon) 
--lik, -liq 
ko‘ylaklik  (chit), 
bolalik (chog‘lar) 
-shumul 
olamshumul, 
-mand 
kasalmand 
-don 
gapdon, bilimdon 
-kash 
dilkash, hazilkash 
-bop 
palovbop, qishbop 
xush- 
xushfe’l, xushhavo 
-in 
erkin, otashin 
bar- 
barhayot 
-parast 
mansabparast, 
maishatparast 
-vor 
devonavor,   afsonavor 
-chil 
xalqchil,  izchil. 
bad- 
badbaxt, badnafs 
-i 
jannati (kampir) 
-loq 
baqaloq 
-kor 
fusunkor(husn) 
-kash 
zahmatkash(odam) 
-chi 
vahimachi(odam) 
-von 
zo‘ravon(kishi) 
-qa: 
loyqa(suv) 
-omuz 
hazilomuz(gap) 
-xo‘r 
g‘amxo‘r(odam) 
-soz 
soatsoz(usta) 
Fe’ldan sifat yasovchi qo‘shimchalar 
-gir 
-g‘ir 
-kir 
-qir 
-qur 
sezgir, 
olg‘ir 
o‘tkir, 
topqir, 
uchqur 
-kun 
-qin 
-g‘in 
-g‘un 
-qun 
tushkun 
jo‘shqin 
ozg‘in 
turg‘un 
tutqun 
-choq 
-chak 
-chiq 
Maqtanchoq 
Kuyunchak 
qizg‘anchiq 
-k 
-ik 
-uk 
-ak 
chirik 
teshik 
tuzuk 
g‘alvirak 
–q 
-uq 
-iq 
iliq 
buzuq 
siniq 
-qoq 
-g‘ oq 
tirishqoq    toyg‘ oq 

---

 
 
273 
-qi 
sayroqi qush 
-oq 
qochoq 
-ag‘ on 
bilag‘ on, chopag‘ on 
-mon 
bilarmon, 
-ma 
burma ko‘ylak 
-(a)rli 
etarli, zerikarli 
 
-ch 
tinch, jirkanch 
-g‘ich 
yulg‘ich (odam) 
-ong‘ich 
tepong‘ich, suzong‘ich 
-ovuch 
hurkovuch, iskovuch 
-mas 
 
o‘tmas(pichoq) 
-(i)ndi 
 
asrandi (bola) 
-a 
ko‘tara (savdo) 
-msiq 
qarimsiq, achimsiq 
3. Sifat, ravish, taqlid so‘zlardan sifat yasovchi qo‘shimchalar 
-gi 
kechagi, dastlabki 
no- 
noma’lum 
-lom 
sog‘lom 
-ildoq 
bijildoq 
 
Fe’l yasovchi qo‘shimchalar 
 
Qo‘shimcha 
Misollar 
Qo‘shimcha  Misollar 
-la 
ishla, oqla, 
sekinlamoq, shivirla, 
chuhlamoq, senlamoq, 
-lan 
-lash 
faxrlandi, ikkilandi, 
ko‘maklashdi, 
suhbatlashdi. 
-illa 
chirqilla 
-ira 
yarqiradi, 
-a 
tuna, bo‘sha,     
o‘yin+a-o‘yna. 
-sira 
-sa 
sensira       suvsa 
-(a)r 
qisqar, ko‘kar 
- (a)y 
qoray, kuchay, 
-(i)k 
-(i)q 
birikmoq  yo‘liqmoq 
-(i,o) t 
yo‘qot, to‘lat, berkit 
-i 
boyi, tinchi 
-ir 
gapir, tupir. 
Ravish yasovchi qo‘shimchalar 
 
Qo‘shimcha 
Misollar 
Qo‘shimcha 
Misollar 
-cha 
 
qisqacha, 
 
o‘zicha, 
boshqacha, eskicha 
-larcha 
qardoshlarcha, 
o‘rtoqlarcha. 
-dek 
-day 
o‘qdek 
qushday 
-siga 
tikkasiga, yalpisiga. 
-ligicha 
xomligicha,  tirikligicha, 
butunligicha, ho‘lligicha 
-chasiga 
yangichasiga, 
toshkentchasiga, 
dehqonchasiga 
-lab 
ertalab,  ko‘plab. 
-ona 
do‘stona, 
-an 
majburan 
-gacha 
kechgacha, 
-simon 
hazilsimon. 
-namo 
uyalgannamo 
-lay(in) 
butunlay, tiriklayin. 
-siz, be- 
to‘xtovsiz, beixtiyor. 
-incha 
ko‘pincha, aksincha. 
-chang 
ko‘ylakchang 
-in 
oldin