N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

 Tizimli plataning ishlash tamoyili:
 
a
) an’anaviy sxemasi; 
b
) xotira kontrolleri protsessor kristallida joylashgan.

---

24
Zamonaviy kompyuter tizimlari uchun bunday ushlanish 
ko‘plik qiladi. Shuning uchun avval AMD, keyin esa Intel kor-
poratsiyasi xotira kontrollerini protsessor kristaliga joylashtirdi 
(2.3-
b
rasm). Tuzilishning bu tamoyilida protsessor xotira bilan 
bevosita ishlaydi. Bu esa o‘z o‘rnida tizimning umumiy unum-
dorligini oshiradi. Tizimli plata ning protsessorning arxitekturasi-
ga bog‘liq bo‘lgan boshqa variantlari ham mavjuddir. Masalan, 
oxirgi vaqtda grafik nimtizimning ishlash tezligini oshirish uchun 
videokartaning interfeysini (PCI-E uchun) chipsetdan protsessor 
kristaliga joylashtirilgan varianti keng tarqaldi.
2.2. Tizimli platani tanlash
Tizimli platani ishlab chiqarishda hisobga olinadigan bir 
nechta standartlar mavjuddir. Bu standartlar (form factor) 
plataning fizik ko‘rsatkichlarini va plata o‘rnatilishi kerak 
bo‘lgan g‘ilofning turini belgilaydi. Quyida tizimli plataning 
nisbatan keng tarqalgan standartlari keltirilgan.
Eskirgan standartlar quyidagilar:
– Baby-AT;
– AT to‘liq o‘lchamli platasi;
– LPX;
– WTX (hozirgi vaqtda ishlab chiqarilmaydi);
– ITX (flex­ATX ning turlaridan biri, ishlab chiqarilmagan).
– Zamonaviy standartlar quyidagilar:
– ATX;
– Micro-ATX;
– Flex-ATX;
– Mini­ITX (flex­ATX ning turlaridan biri);
– NLX.
Hozirgi vaqtda ko‘pchilik yangi tizimlar uchun tizimli plata-
larning keng tarqalgan standartlaridan biri ATX dir. ATX tuzilishi 
Baby-AT va LPX standartlarining takomillashuviga olib keldi.

---

25