O‘lchov tok transformatorlari. Reja

 
 
 Optik - elektron o‘lchash transformatorlari 
Kuchlanish qancha yuqori bo‘lsa, YUK ning birlamchi chulg‘amini 
transformatorlarning 
ikkilamchi 
o‘lchash 
chulg‘amidan izolyasiyalash shuncha qiyin bo‘ladi. 
500, 750 va 1150 kV ga mo‘ljallangan kaskadli 
o‘lchash transformatorlarni tayyorlash ancha qiyin 
va qimmatga tushadi, shuning uchun ularning 
o‘rniga prinsipial 
yangi optik 
- 
elektron 
transformatorlar 
(OET) 
ishlab 
chiqilgan. 
Bu 
transformatorlarda o‘lchanayotgan signal (tok, 
kuchlanish) ma’lum qonun o‘zgaradigan yorug‘lik 
oqimiga aylantiriladi va u yerga ulangan elementga 
joylashgan qabul qiluvchi qurilmaga uzatiladi. 
So‘ngra yorurlik oqimi o‘lchash priborlari qabul 
qiladigan elektr signalga aylantiriladi (63-rasm). 
SHunday qilib, yuqori kuchlanish ostida bo‘lgan 
uzatuvchi qurilma va yerga ulangan qabul qiluvchi 
qurilma bir-biri bilan faqat yorug‘lik bog‘lami bilan 
bog‘-lanadi. 
Yorurlik oqimi devorlari oynadan iborat ichi 
bo‘sh izolyatordan truba orqali yoki dielektrik 
sterjenli va tolali yorug‘lik o‘tkazuvchi orqali 
uzatiladi. Bulardan oxirgisi izolyasiyalovchi qobiqli 
maxsus optik shishadan tayyorlanadi. OET ning uzatuvchi qurilmasi turli 
prinsiplarga asoslangan bo‘lishi mumkin. Ayrim tok transformatorlari (OETTF) da 
Faradey effekti qo‘llaniladi. (64-rasm). Yer potensialidagi asos 10 da yorug‘lik 
manbai 8, ku-chaytirgich zanjiri 11 ga differensial sxema bo‘yicha ulangan ikki-ta 
fotopriyomnik 9 o‘rnatilgan bo‘lib, kuchaytirgichga o‘lchash pri-borlari ulanadi. 
VN kallagi 1 da ikkita Faradey yacheykasi va o‘lchanayotgan tok 2 ning tok 
o‘tkazuvchisi joylashgan. Faradey yacheykasi qutblagichlar 3 dan, optik aktiv 
modda (qum, og‘ir shisha) 4 hamda analizatorlar 5 dan iborat. Qutblangan 
magnitlangan yorug‘lik borlami optik aktiv modda 4 dan o‘tib, qutblanish tekis-
igink magnit maydon kuchlanganligiga, ya’ni o‘lchanayotgan tokka bog‘liq 
bo‘lgan burchakka buradi. Qutblanish tekisligining anali-zator 5 dan keyingi 
burilishini fotopriyomnikka tushayotgan yorug‘lik oqimi intensivligining 
o‘zgarishidan bilish mumkin. YOrurlik oqimi izolyasiyalovchi kolonka 6 ichidan 
yorug‘lik o‘tkazuvchi 7 bo‘yicha uzatiladi. Fotopriyomniklyr yorug‘lik signalini 
zlektr signaliga aylantirib, u kuchaytirgich 11 da kuchaytiriladi va o‘lchash 
priborlariga uzatiladi. Bunday tok transformatorlari universal bo‘lib, ular yuqori va 
o‘ta yuqori kuchlanishli qurilmalardagi o‘zgarmas, o‘zgaruvchan hamda impuls 
63- rasm. Optik-elektron tok 
transformatorining struktura 
sxemasi: 
1 
- 
birlamchi 
o‘zgartirgich; 2 – yorug‘lik 
diodi; 3 - optik tizimi; 4 – 
yorug‘lik o‘tkazgichi; 5 – foto 
sezgir 
pribor; 
6 
– 
kuchaytigich; 7 - o‘lchov 
pribori 

---

toklarini o‘lchash uchun mo‘ljallangan. O‘lchanayotgan impuls fotopriyomnikka 
deyarli bir onda uzatiladi. 
Tok transformatorlarining uzatuvchi qurilmasi
modulyator va, yorug‘lik diodidan tashkil topgan 
konstruksiyalari ham bor. YArim o‘tkazgichli yorug‘lik 
diodining yorug‘lik oqimi o‘lchanayotgan tok I bilan 
uning fazasiga bog‘liq. 
750 kV va 2000 A li chastota modulyasiyali 
optik elektron (OETT4) tok transformatorida to‘rtta 
optik kanallar bo‘lib, ulardan biri o‘lchash va uchtasi 
himoya uchun. Har qaysi kanal o‘zining birlamchi 
o‘zgartirgichi bilan bog‘langan. O‘lchash kanali 1,2I
nom
toklarda normal ishlash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, 
bunda xatolik 

1%dan oshmaydi. Muhofaza kanallari 
20I
nom
toklarda ham impulslarni o‘zgartirmay uzata 
oladigan qilib hisoblangan. 
Optik elektron o‘lchash transformatorlari tok 
bilan kuchlanish kontrol qilibgina qolmay, balki 
kurilmaning quvvatini (to‘la, aktiv va reaktiv), uning 
qisqichlaridagi qarshiligini, shuningdek, tok bilan 
kuchlanish 
oniy 
qiymatlarining 
noldan 
o‘tish 
momentini ham kontrol qilish imkonini beradi. 
OET larni 750 kV va undan yuqori kuchlanishli 
qurilmalarda, shuningdek, kuchlanishi 10—24 kV li 
katta toklarni (20—50 kA), o‘tish rejimlarning 
parametrlarini va impuls toklarini o‘lchashda ishlatish 
maqsadga muvofiq.