O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Said Islombek
ilgari 
surgan. Bu ishni o`zbek olimi Sh.Yusupovdavom ettirib Islombekning hayoti, taqdiri haqida 
tadqiqot ish olib bormoqda. Xonlikda tojiklar va qirg`izlar ham katta mavqeiga ega edilar. 
Xon qo`shinlarida ular katta kuch bo`lganlar. 92 o`zbek qabilalaridan biri deb o`zlarini 
hisoblovchi qipchoqlarning o`rni ham Qo`qon
1
xonligida ancha katta bo`lgan. Ular 
xonlikningning Shaxrixon, Baliqchi hududlari, Qoradaryo bilan Norin daryosi oralig`idagi 
yerlarda yashaganlar. Qirg`izlar esaasosan Farg`onaatrofidagi tog`larda va Ketmontepa, Oloy 
singari tog` xavzalarida ko`chib yurib chorvachilik bilan shug` ullanganlar. 
Xiva xonligi va Buxoro amirligidagi singari Qo`qon xonligida ham davlatni 
boshqarishda ruhoniylarning o`rni va ta`siri katta bo`lgan. Jumladan, ruhoniy Hazrati Sohib, 
Naqshbandiylar jamoasining halifasi sifatida 1844-1869 yillar mobaynidaamalda davlat 
ahamiyatiga ega bo`lgan ayrim masalalarni hal qilishdaasosiy rol o`ynagan. Hatto 
Xudoyorxonning o`zi ham u vafot etgach dafn marosimida oldingi safda borgan. Xo`ja Kalon 
1852-1863 yillardaAndijonda hokim lavozimini ado etadi. Odatda xonlikningdaadolat yuritish 
ishlarida ruhoniylar vakillari qozilar bo`lib xizmat qilardilar. 
Qo`qon xonligida yuqori hukmron tabaqaning ijtimoiy va etnik jihatdan xilma-xil 
bo`lishligi turli guruhlar o`rtasida muttasil davom etadigan hokimiyat talash kurashining 
asosiy sababidir. Xonlikningda hukmronlik qilgan xonlardan ko`pi saroy to`ntarilishi 
oqibatida o`ldirilganlar, o`nlab shahzodalar, amaldor va sarkardalar saroy to`ntarishining 
qurboni bo`lib qatl etilganlar. Bunday qarama-qarshi turishliklar va o`zaro kurashlar Qo`qon 
xonligini oxir oqibatda inqirozga uchrab, Chor Rossiyasi mustamlakasigaaylanishiga sabab 
bo`lgan bosh omillardandir. 
Qo`qon xonligi Shohruhbiyning o`g`li 
Muhammad Abdu Rahimbiy
hukmronligi 
(
1721-1733
) davrida o`z hududlarini kengaytira bordi. U Xo`jand, Andijon, Samarqand, 
Jizzax va boshqa yerlarni egallab oldi. Shohruhbiyning ikkinchi o`g`li