Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

1. Tashkilot ichki hisoboti tizimi
muayyan firma faoliyatining joriy 
xarajatlari, sotuv hajmi, ombordagi mahsulot qoldig‗i, mavjud va kelishi 
kutilayotgan xaridorlar, ta‘minlovchilar ko‗lami va boshqa marketing faoliyatiga 
bog‗liq bo‗lgan axborotning o‗z vaqtida jamlanishini, qayta ishlashini va undan 
foydalanishni nazarda tutadi. Masalan, firma miqyosida ichki hisoboti tizimi 
quyidagi talablar asosida shakllanadi. Joriy yakunlanayotgan kun so‗ngida firma 
do‗konidagi savdo zalida har bir tovar guruhi miqyosida qanday zahiralar qoldi, bir 
kunda sotuv hajmi va qaysi turdagi (assortiment) tovarlar uchun ta‘minlovchilarga 
buyurtma berish kerak va shunga o‗xshash operativ axborot olish zaruriyati paydo 
bo‗ladi. Bu erda muhim o‗rinni ushbu axborot qay tarzda, qancha vaqt mobaynida 

---

54 
yig‗ilishi, umumlashtirilishi egallaydi. Axborot olish tezligi, sifati esa qaror qabul 
qilishda samarali ahamiyat kasb etadi. Demak, axborotga bo‗lgan ehtiyojni o‗z 
o‗rnida va aniq belgilash hamda firma faoliyatida undan foydalanish jihatlarini 
avvalroq belgilab olish lozim.
2. Marketing tashqi xabarnoma
- axborot tizimi marketing va tijorat 
faoliyatiga xos bo‗lgan barcha olinadigan xabarlar, uslubiy ishlanmalar 
natijalaridan tashkil topadi.
Kundalik matbuot (ro‗znoma va maxsus jurnallar), ta‘minotchi va 
iste‘molchilar bilan bo‗lgan muloqot natijalari, reklama e‘lonlari va boshqalar 
bevosita xabarnomani olish manbai bo‗lishi mumkin. Ushbu sohaga oid xabarlar 
va tahliliy ma‘lumotlarga bo‗lgan talab ortib borishi natijasida ayrim firmalar hatto 
shu sohaga ixtisoslashadilar. Demak, 
marketing tashqi xabarnoma
- axborot quyi 
tizimi - tashkilotning marketing muhitdagi o‗zgarishlar va holatlar xususida 
to‗plangan axborot manbai bo‗lib, marketing boshqaruvchilari uchun qay yo‗sinda 
ushbu muhitga ta‘sir etish imkonini beradi. 
3. 
Marketing xususida to‗plangan barcha axborot va xabarlar boshqarishda 
qaror qilishni quvvatlovchi quyi tizim sifatida, tahliliy uslublar, ishlanmalar, qaror 
qabul qilish modellari, kompyuter dasturlaridan tarkib topadi. Boshqarish doirasida 
qabul qilinayotgan qarorlar ma‘lum manbalarga tahliliy natijalarga asoslangan 
bo‗lishi tabiiydir.