Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA O‘QUvCHILARNI FANLARGA QIZIQTIRISH
To‘xtasinova Nilufar Mamaroziqovna
Farg‘ona viloyati, Quvasoy shahar 14- maktab
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annotatsiya: 
ushbu maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ta’lim-tarbiya olish 
jarayonini samarali tashkil etish, o‘quvchilarni yangi bilimlarga qiziqtirish, darslarni o‘tish 
jarayonida zamonaviy texnologiyalardan foydalanish to‘g‘risida so‘z boradi.
Kalit so‘zlar: 
yangi metodlar, oson o‘qish usullari, yozish ko‘nikmasi, so‘zlashuv, ravon 
nutq, grammatik vositalar.
Bola boshidan deganlaridek, bolalarning yoshlikda olgan bilimi toshga o‘yilgan naqshga teng 
hisoblanadi. ularga nimani o‘rgatsak, shuni yodlab qoladi va o‘rganadi. Talim olish jarayonini 
yengil amalga oshirishni yo‘lga qo‘yish kerak deb hisolayman. Ya’ni o‘tilayotgan darslarni qiziq 
va interaktiv o‘yinlar bilan o‘tish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bola esida qoldiruvchi mashqlar 
orqali ko‘p narsalarni oson tushuntirish va o‘rgatish mumkin. 
Masalan, bolalarning matematika fanini tezroq o‘rganishlarida quyidagi usullardan foydalanish 
mumkin:
1. Tezlik o‘yinlari. 
Bu o‘yinlar sirasiga og‘zaki bajariladigan misollar kiradi. Misollarni tez va og‘zaki bajarish 
orqali bolaning aqliy faoliyatini va samarali ishlashga o‘rgatamiz. Buning uchun ularga biror 
misol beramiz, misolda kamida ikkita amal berilishi lozim hisoblanadi. 24 ga 65 ni qo‘shing 
va 13 ni ayiring. xuddi shunga o‘xshab. Hamda qo‘shimcha tarzda oson-oson tenglamalar ham 
berish mumkin. Tenglamar ham miyani charxlashga o‘rgatadi.
2. Aniq hisoblash o‘yinlari. Bu o‘yinlarda o‘quvchilardan tezlikni emas aql bilan ishlashni talab 
etiladi. Bunday o‘yinlar sirasiga yozma masalalar kirishi mumkin. Yozma masalalarni yechishda 
yuqoridagi usuldan foydalani kundalik misollarni yechib borsa bola yozma masalalarda ham 
qiynalmaydi. 
Statistika jihatidan olib qaraydigan bo‘lsak, ko‘nikmalar bolaning 70 5 esida qolishiga yordam 
beradi deya aytolamiz.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga matematikani muvaffiqiyat bilan o‘qitish uchun mehnat 
faoliyatini boshlovchi o‘qituvchi matematika o‘qitishning ishlab chiqilgan tizimini, ya’ni 
boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasini egallagan bo‘lishi va shu asosda mustaqil 
ravishda ijodiy ishga kirishishi kerak.
Matematika boshlang‘ich ta’lim metodikasining predmeti quyidagilardan iborat:
Matematika o qitishdan ko zda tutilgan maqsadlarni asoslash. (nima uchun o‘qitiladi).
Matematika o‘qitish mazmunini ilmiy ishlab chiqish (ya’ni matematikadan qaysi material 
boshlangich sinflarda o‘rganilishi, nima uchun aynan shu material tanlanishi, boshlang‘ich 
sinflarda kursning har qaysi ayrim masalasi umumlashtirishning qanday darajasida o‘rganilishi, 
mavzular qanday tartibda o‘rganilsa, eng ratsional bo‘lishi ko‘rsatiladi).
O‘qitish vositalarini - darsliklar, didaktik materiallar, ko‘rsatma - qo‘llanmalar va texnik 
vositalarni ishlab chiqish kerak.
Ta’limni tashkil etishni ilmiy ishlab chiqish (darsni va ta’limning darsdan tashqari formalarini 
qanday o tkazish?. O quv ishlarini qanday tashkiliy metodlarda o‘tkazish kerak?. O‘quv prosessida 
ta’limiy va tarbiyaviy masalalarni qanday qilib samaraliroq hal qilish kerak?).
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. B. Nafasova. Boshlang‘ich singlarda matematika fanini o‘qitish metodikasi.

---

35