“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Masalaning sharti: 
Kompaniya yil oxirida tovar kiymatini balansda kaysi kiymatda aks ettiradi ?
5.6-masala. 
Zaxiralar Hisobi 4-sonli «Tovar moddiy zaxiralar» deb nomlangan BXMS va shu 
«Zaxiralar» deb nomlangan 2-sonli MXXS orqali tartibga solinadi. 
BXMS № 4 ga asosan material qiymatliklar buxgalteriya xisobiga tannarxda qabul 
qilinadi. 
MHXS № 2 ga asosan tovar-moddiy zaxiralari tannarxi yoki sof sotish qiymatidan qaysi 
biri
kamroq bo‘lsa, o‘sha bo‘yicha baholanishi lozim.
Sof sotish qiymati - bu odatdagi faoliyat davomida ishlab chiqarishni oxiriga yetkazish 
bo‘yicha xarajatlar va sotishni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan va taxminiy 
baholangan xarajatlar chegirib tashlangan sotish bahosidir. 
BXMS da shunga o‘xshash yondashuv Hisobot davrining oxirida TMZ ni baholash uchun 
qo‘llaniladi. Unga ko‘ra tovar-moddiy zaxiralar, agar sotishning sof qiymati ularning 
haqiqiy tannarxidan past bo‘lsa, sotishning sof qiymati bo‘yicha aks ettiriladi. 
Manaviy eskirgan, boshlang‘ich sifatini to‘liq yoki qisman yo‘qotgan yoki ularni 
sotishning sof qiy-mati pasaygan TMZ buxgalteriya balansida ularni qadrsizlanishi 
bo‘yicha tuzilgan rezerv summasi-ni ayirgan holda ko‘rsatiladi. TMZ ni qadrsizlanishi 
bo‘yicha rezerv kompaniyaning moliyaviy nati-jalari hisobidan ularning bozor hamda 
haqiqiy tannarxi o‘rtasidagi farq summasiga tashkil qili-nadi.Ammo, amaliyotda hamma 
vaqt ham bu qo‘llanilmaydi.
Masalaning sharti: 
1. 2017 yilning yanvar-fevral oylarida balans qiymati (tannarxi) 300 ming so‘m bo‘lgan 
«A» nomli TMZ 100 ming so‘mlik tijorat xarajatlari bilan birga 300 ming so‘mga 
sotildi. 
31.12.16sanasiga «A» zaxiraning qoldig‘i 3 mln so‘mni tashkil qiladi.

---

409 
 
2. 2017 yilning yanvar-fevral oylarida balans qiymati 3 650 ming so‘m bo‘lgan «B» 
nomli TMZ qoldig‘i 500 ming so‘mlik tijorat xarajatlari bilan birga 4 500 ming so‘mga 
sotildi. 
31.12.16 sanasiga «B» zaxiraning qoldig‘i 10 mln so‘mni tashkil qiladi.
3. 31.12.2016 y sanasiga nolikvid zaxiralar qiymati 15 ming so‘mni tashkil qildi va ular
2017yili xarajatlarga hisobdan chiqarildi. 
4. Kompaniya 2017 yildan MXXS bo‘yicha hisobot tayyorlashga qaror qildi