Laboratoriya ishi passiv va aktiv quyosh suv isitgichlarining ish

1. rasm. Passiv quyosh isitish tizimlari: 
A - F.Xatchinson tizimi (AQSH); B - Tromb-Mishel tizimi (Fransiya); 
V - M.Vagner tizimi (Angliya); G - S.Baer tizimi (AQSH); 
D - "Zoumuorks korporeyshin" firmasining tizimi (AQSH); 
1 - yorug‘lik shaffof to‘siq, 2 - issiqlik qabul qilgich - devor, 
3 - issiqlik qabul qilgich - pol, 4 - qaytargich - ekran, 5 - issiqlik qabul qilgich - 
suvli idish, 6 - issiqlik akkumulyator. 
2.1- rasmda passiv quyosh isitish tizimlarining asosiy turlari keltirilgan. 
Isitiladigan xonaga issiqlikni uzatish usuliga qarab passiv isitish tizimlarini uch 
turga bo‘lish mumkin: 1) to‘g‘ridan-to‘g‘ri (1. A rasm); 2) bilvosita (1. B, V, G 
rasm); 3) izolyasiyalangan (ajratilgan, 1. D rasm) usullar bilan issiqlikni qabul qilish 
va uzatish.
Passiv quyosh isitish tizimlarini keng qo‘llash, ya’ni quyosh radiatsiyasi 
o‘tishini rostlash va issiqlik yo‘qotishlarni kamaytirish uchun binoning konstruksiya 

---

elementlaridan foydalanish, turli xil qaytargich, ekran, parda, jalyuz va xk. larni 
ishlatish "quyosh me’morchiligi"ning rivojlanishiga olib keldi (1. G rasm).
O‘zbekiston sharoitida passiv quyosh isitish tizimlaridan foydalanish tajribalari 
va tahlilidan quyidagi hulosalarni chiqarish mumkin: 
1)
To‘g‘ridan-to‘g‘ri quyosh radiatsiyasi utish tizimlarining samaradorligi past. 
Qish paytida qo‘shimcha issiqlik manbai talab etiladi, yozgi vaqtda esa xonalar 
qizib ketadi. 
2)
Katta massali issiqlik akkumulyatorlariga ega bo‘lgan bilvosita yoki 
izolyasiyalangan (ajratilgan) isitish o‘sullaridan foydalanish maqsadga muvofiq.
3)
Qaytarish va ekranlash tizimlaridan foydalanilganda samaradorligi yanada 
oshadi, ya’ni ular yozda quyosh radiatsisini binoga o‘tishini kamaytiradi, qish 
faslida kunduzgi vaqtda quyosh radiatsiyasi o‘tishini ko‘paytiradi, tunda esa - 
issiqlik yo‘qotishlarini kamaytiradi. 
4)
O‘zbekiston sharoitida passiv tizimlar isitish uchun kerakli issiqlik 
yuklamasining 30...60% ni quyosh energiyasi hisobidan ta’minlashi mumkin.