O‘zbekiston respublikasining fuqarolik protsessual kodeksi I bo‘lim. Umumiy qoidalar 1-bob. Asosiy qoidalar

43-modda. Taraflar
Da’vogar (ariza beruvchi) va javobgar fuqarolik sud ishlarini yuritishning taraflaridir.
O‘zining buzilgan yoki nizolashilayotgan huquqlarini yoxud qonun bilan qo‘riqlanadigan
manfaatlarini himoya qilish maqsadida sudga murojaat etgan yoinki manfaatini ko‘zlab ish
qo‘zg‘atilgan shaxs da’vogardir.
O‘ziga nisbatan talab taqdim etilgan shaxs javobgardir.
Alohida tartibda yuritiladigan ishlar va ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa ishlar
bo‘yicha ariza bergan shaxs arizachidir.
44-modda. Taraflarning protsessual huquq va majburiyatlari
Taraflar protsessual huquqlardan teng foydalanadilar va teng majburiyatlarga ega bo‘ladilar.
Da’vogar bildirilgan talablarning asosini yoki predmetini o‘zgartirishga, qo‘shimcha talablar
taqdim etishga, da’vo talablarining miqdorini oshirishga yoxud kamaytirishga, ulardan to‘liq yoki
qisman voz kechishga haqli.
Javobgar da’vogarning talabini to‘liq yoki qisman tan olishga, qarshi da’vo taqdim etishga
haqli.
Oldingi
 tahrirga qarang.
Da’vo ishini yuritishda taraflar sud protsessining har qanday bosqichida ishni kelishuv bitimi
tuzish yoki birinchi instansiya sudida sud alohida xonaga (maslahatxonaga) sud hujjatini qabul
qilish uchun chiqquniga qadar mediativ kelishuv tuzish orqali tugallashga haqli.
(44-moddaning to‘rtinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 20-martdagi O‘RQ-531-sonli
Qonuni 
tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 21.03.2019-y., 03/19/531/2799-son)
45-modda. Protsessda birgalikda ishtirok etish
Da’vo bir nechta da’vogar tomonidan birgalikda yoki bir nechta javobgarga nisbatan taqdim
etilishi (protsessda birgalikda ishtirok etish) mumkin. Protsessda birgalikda ishtirok etishga alohida
tartibda yuritiladigan ishlar bo‘yicha ham yo‘l qo‘yiladi.
Protsessda birgalikda ishtirok etishga quyidagi hollarda yo‘l qo‘yiladi, agar:
nizo predmeti bir nechta da’vogarning yoki javobgarning umumiy huquqlari yoki
majburiyatlari bo‘lsa;
bir nechta da’vogarning yoki javobgarning huquq va majburiyatlari bitta asosga ega bo‘lsa;
nizo predmeti bir turdagi huquq va majburiyatlardan iborat bo‘lsa.

---

Da’vogarlar va javobgarlardan har biri boshqa tarafga nisbatan protsessda mustaqil ravishda
ishtirok etadi. Uchinchi shaxslar ham protsessda birgalikda ishtirok etishlari mumkin.
Protsessda birgalikda ishtirok etuvchilar ishni olib borishni sherik ishtirokchilardan biriga
topshirishi mumkin.
Sud nizolashilayotgan huquqiy munosabatning xususiyatini inobatga olgan holda ishga jalb
etilmagan sherik javobgarni ishda ishtirok etish uchun o‘z tashabbusiga yoki taraflarning
iltimosnomasiga ko‘ra jalb qilishga haqli.
Boshqa sherik javobgar ishda ishtirok etish uchun jalb qilinganda ishni ko‘rish boshidan
boshlanadi.