Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими

 

 

2.2.-rasm. Neftdan gazni ajralishi: 

a-neftni  diffirensial  gazsizlantirish;  b-neftni  bir  pog’onali  (kontaktli) 

gazsizlantirish; d-gazni gazsizlantirish; 1- kontaktli; 2-diffirensial. 

 

Diffirensial  gazsizlantirishda  neftni  chiqishi  ko’p  (G

chiq

=98  t),  kontaktli 

(bir  pog’onali)da  esa  neftni  chiqishi  (G

chiq

=98  t)  kam,  2.2.-rasm,  d-da  grafik 

taqqoslanganda  2-egri  chiziq  1-chi  egri  chiziqqa  (kontaktli)  nisbatan  yuqorida 

joylashgan.  Bunday  grafikning  farqi  shundayki,  diffirensial  gazsizlantirishda 

---

31 

 

ajratgichning  har  bir  pog’onasida  bosimni  tushishi  uncha  katta  bo’lmagan 

qiymatda  kamayadi,  oldin  unga  katta  bo’lmagan  miqdordagi  yengil  keyin  esa 

o’rtacha  va  eng  so’nggida  og’ir  uglevodorod  gazlarni  va  ularning  aralashmasi 

ajratgich chegarasidan chiqib ketadi. Amaliyotda ajratgichning har bir pog’onasi 

muvozanat  sharoitida  ishlaydi,  bu  uglevodorod  gazlarning  har  bir  yengil 

komponentlarini muvozanatini xarakterlaydi. 

Kontaktli  (bir  pog’onali)  ajratgichda  neftni  gazsizlantirishda  bosimni 

pasayishi  sodir  bo’ladi,  natijada  neft  qaynaydi.  Bunda  yengil  uglevodorodlar 

bo’ron shaklida ajraladi  va o’zi bilan birgalikda  massa og’ir korbonsuvchillarni 

olib chiqadi, normal sharoitda (P=0,101 MPa, +0 

o

C da) suyuq hisoblanadi. 

Bulardan  quyidagicha  xulosa  berish  mumkin:  agarda  quduqlar 

favvoralansa  va  quduq  ustida  to’yinish  P

toy

  bosimi  ushlab  turiladi  yoki  yuqori 

bosim (3÷4 MPa), ya’ni bunday sharoitda ko’p pog’onali ajratishni qo’llash (6-8 

ta  pog’ona)  maqsadga  muvofiq  hamda  tovar  rezervuarlariga  keladigan  eng 

so’nggi neftni ta’minlash zarur. 

Boshqa  hamma  holatlarda  neftni  uch pog’onali ajratishni qo’llash tavsiya 

qilinadi:  birinchi  pog’ona  –  0,6  MPa;  ikkinchi  pog’ona  –  0,15...0,25  MPa  va 

uchinchi pog’ona 0,02 MPa, ba’zida vakuum qo’llaniladi. Ajratishning uchinchi 

pog’onasi juda ham muhim hisoblanadi, chunki bu pog’onadan so’ng neft tovar 

rezervuariga to’planadi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

32