Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

бўлади. Етилмай қуриб қолган кўзлар ёғоч сифатини анча пасайти­
ради ( 4 . 19-расм , в ) . Бундай кўзлар тилинган ёғоч ашёларида ёриқ- 
лар ҳосил қилиши ёки ёғочда чиришнинг келиб чиқишига сабаб 
бўлиши мумкин.
Етилмай қуриб қолган кўзларда йиллик қатламлар тана қат- 
ламларидан ажралган бўлади. Қуриганда бундай кўзлар осонгина 
чиқиб кетади. Ранги қора, шунингдек, юмшаб қолган ғовак кўзли 
ёғочларни қурилишда ишлатиб бўлмайди (4.20-р а см ).
Дарахт танасида бутоқларнинг жойланишига, шунингдек, та­
насининг қандай йўнапишда тилинишига қараб, кўзлар тахта ёки 
тўсин сиртида доира, тухумсимон, пона шаклида бўлади. Тилин­
ган ёғоч ашёларда тана билан толалари уланиб кетган кўзлар кўп
96

---

а
б
в
4.
19-расм.
Кўзлар:
и
— соглом; 
6
— уга қаггнқ: 
в
— чириган т н а к
учрайди. Бундай кўзлар қозиқсингари ёғочнингўзак нурлари йўна- 
лишида жойлашган бўлиб тахта ёки тўсин сиртига чиқиб туради.
Баргли ва игнабаргли тилинган ашёларда, айниқса, қарағайда 
панжасимон кўзлар кўп учраб туради. Тахта сиртида бундай кўзлар 
симметрик равишда жойлашган бўлиб, тухумсимон шаклда ўзак 
томон чўзилиб кетади. Тахта сиртидаги кўзларнинг катта-кичикли- 
гини аниқлаш учун уларнинг диаметри ва ораларидаги масофа ўлчаб 
топилади. Кейин, тахта ёки тусин сиртининг неча фоизини кўзлар 
ташкил этганлиги аник^анади.
Ёғочнинг мустаҳкамлиги ундаги кўз- 
лар сонига, катта-кичиклигига, шунинг­
дек, ёғоч конструкциянинг қайси қис- 
мида жойлашганлигига боғлиқ. Айниқса,