Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Кўпик шиша олиш учун шиша чиқиндилари ёки шишабоп хом 
ашёни (кварц қуми, оҳактош, сода ва натрий сульфат) эритиб, 
унга газ ҳосил қилувчи кокс ва туйилган оҳактош ёки бўр, каль­
ций карбиди, кремний қўшилади натижада, карбонат ангидрид 
гази ажралиб ғоваклар ҳосил бўлади. Хом ашё сифатида трахит,
394

---

сиенит, нефелин каби тоғ жинсларини \ам ишлатиш мумкин. Кўпик 
шиша эритмаси қолипда қотиши жараёнида керакли ўлчамларда- 
ги буюмлар кесиб олинади. Унинг иссикушк ўтказувчанлик коэф- 
фициентини камайтирадиган ғовакларнинг ҳар томони берк ва 
майда бўлади. Мустаҳкамлиги етарли даражада юқори, музлашга 
ва сув таъсирига чидамлидир. Кўпик шиша ёнмайди, юқори \apo- 
ратда (400—600°С) бузилмайди. Асосан иссиқ қувурларни қоплаш- 
да, девор, қаватлараро ва ёпма темир-бетон плиталарни иссиқ- 
совуқдан муҳофаза қилишда ҳамда том ости қатлами сифатида 
ишлатилади. Ғовак шиша олиш учун эриган шишага бўр, туйилган 
қум, кул ва ҳоказоларни қўшиб кўпиртирилади ва ичи ғовак дона­
ларга бўлинади. «Шишамунчоқ» деб аталувчи шиша доналари боғ- 
ловчилар воситасида қолипларга қуйилади. Шиша донали қориш- 
ма қуйқа ҳолатда, плита ёки бўтқа ҳолатида чиқарилади. Ғовак шиша 
зичлиги 15—40 к г/м 1, иссикушк ўтказувчанлик коэффициенти 
0,028—0,035 Вт/(м • °С) га тенг бўлган «СЛ» маркали; у=40—80 кг/ 
м\ А.=0,032—0,04 В т/(м -°С ) ли «Л» ва 7=40—80 кг/м 1, ^ = 0 ,0 3 8 — 
0,05 Вт/(м • °С) ли «Т» маркали хилларга бўлинади.
Кўпиртирилган шиша эритмаси ёки кўпик полимер смоласи 
билан шиша доналарини қориштириб олинган ашёнинг иссикушк 
ўтказувчанлик коэффициенти кичик ва етарли даражада мустаҳ- 
кам бўлади.
Асбест картон — қалинлиги 1,5— 12 мм бўлган тахта бўлиб, асо­
сан асбест, минерал кукун, каолин, тупроқ, елим ва графитдан 
ташкил топган. Асбест картон узоқ муддат 650°С гача ҳарорат таъ­
сирида бўлса х>ам бузилмайди, шунингдек, у диэлектрик хусусият- 
га эга. Асбест картон кичик босимда ишлайдиган қувурларни ўзаро 
улашда қистирма сифатида, шунингдек, электр қозонларини му- 
ҳофаза қилишда кенг ишлатилади.