Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Мис эритиш цехи тошқолининг чиқинди манбаи 
— Олмалиқ 
металлургия комбинати. Ч иқиндининг йиллик микдори — 8363 т. 
Бу тошқол ҳозирги кунгача ишлатилмай ётибди. Бу чиқинди тар- 
кибидан рангли металл ажратиб олингандан кейин, қум ва шағал 
сифатида ишлатиш мумкинлиги олимларимиз томонидан текшириб 
кўрилди.
Пўлат қуйиш жараёнида ҳосил бўлган тошқол чиқиндининг 
манбаи 
— Бекобод металлургия заводи. 1993 йил маълумотига кўра 
чиқинди уюмлари 1,8 млн.т микдорида йиғилиб қолган.
Харьковлик олимлар Бекобод металлургия тошқолини цемент 
ишлаб чиқаришда ишлатиш технологиясини яратганлар. Бу тош - 
қолнинг энг катта истеъмолчиси Бекобод цемент заводи ҳисоб- 
ланади. Бундан ташқари, ўзбек олимлари таклифига кўра \озирги 
вақтда Ў збеки стон да К.ОИЦ ишлаб чиқарадиган ки чи к завод 
Хоразмнинг Х онқа туманида қурилди. Бу заводда қўлланиладиган 
технологияга биноан асосан Бекобод металлургия тошқоллари 
ишлатилди. Лойиҳага кўра кичик завод учун Бекободнинг жами 
йиллик тошқолини ишлатиш мумкин.
I 
Махсус кўмирни ёқишдан ҳосил бўлган тошқол чиқинди манбаи 
Ангрендаги «Интермет» кўмир кони. Ч иқиндининг миқдори — 
йилига 400 тоннагача, захираси йўқ. Ҳ озирги кунда, тошқол хусу­
сий корхоналарда тошқол блок ишлаб чиқариш учун ишлатил- 
мокда. Ўзбек олимлари, шу тошқол асосида ҳар хил тахтача ва 
пардозбоп буюмлар (қуйма тошлар) олиш технологиясини ишлаб 
чикдилар. Пол футеровкаси учун тахтачалар, катта ўлчамдаги қуйма 
йўл чекка тошлари, меъморчилик учун кичик буюмлар, молхона 
поллари учун теш ик бетон плиталар шулар ж ум ласидандир./
Яратилган тахтачалар асосан қаттик^иги, деярли барча кислота- 
ларда (плавикдан таш қари) бузилмаслиги, иссикдик таъсирига 
чидамлилиги ва мустаҳкамлилигининг юқорилиги билан ажралиб 
туради. Бундан ташқари, бу тошқол асосида 1000 маркагача бўлган 
боғловчи ва у асосида кислотага чидамли буюм олиш имкониятлари 
ҳам мавжуд.
169

---

6 . 7-ж а два л