Ensiklopediyasi

Hadis kitoblari
la r to 'p la m in i y a ra tg a n . U n d a n k e y in ro q
y a s h a g a n Im om M u h a m m a d ibn Idris a s h - 
S h o fi’iy, Im om A h m a d ibn H a n b a lla r ham h a ­
dislarni ja m la g a n la r. Lekin bu kitoblarga isho- 
narli va is h o n c h s iz h a d is la r a ra la s h kirib q o l­
gan.
A sli tu rk bo'lgan m a rvlik a llom a A b d ullo ibn 
M u b o ra k a l-M a rv a z iy (7 9 6 -y il v a fo t e tg a n ) 
b irinchi b o 'lib a yrim h a d is la r ro viyla ri (riv o ya t 
q ilu v c h ila r)g a ta n q id iy n a z a r bilan q a ra g a n . 
B iroq unin g k ito b la ri b iz g a c h a y e tib ke lm a - 
g an. M arv, P o y k a n d , B u xo ro , S a m a rq a n d , 
T e rm iz kabi T u rkisto n sh a h a rla rid a g i m u h a d - 
d is la rn in g x iz m a tla ri o 's h a p a ytd a ka tta a h a - 
m iya t kasb etdi. Bu d a vrd a har xil m u n o sa b a t 
bilan had isla rn i to 'qib , uni, p a y g 'a m b a r a ytd i- 
lar, d e b d a ’vo q ilu v c h ila r k o 'p a y g a n d i. S h u ­
ning u ch u n h a r b ir h a d isn in g , a slin i a n iq la s h
z a ru ra ti tu g 'ild i. B u s o h a d a b irin c h ila rd a n
bo'lib m arvlik olim Is’hoq ibn R ohvayh ta sh ab - 
bus k o 'rs a td i va o 'z s h o g ird i Im om B u x o riy
(8 1 0 - 8 7 0 )g a bu m u h im v a z ifa g a h is s a
q o 's h is h n i to p s h ird i. 16 yo s h d a n b o sh la b o 'n
m in g la b h a d is la rn i y ig 'ib , u la rn in g s a ra s in i 
sa ra g a , p u c h a g in i p u c h a k k a a jra tg a n ulu g ' 
zot Im om Buxoriy bo'ladilar. Im om B uxoriy um r 
bo'yi kuch sarflab « A l-J o m i’ a s-sahih» («Isho- 
narli to 'p la m » ) d e b n o m la n g a n 4 jild d a n ib o ­
rat kito b y a ra td ila rk i, u islo m o la m i u la m o la ri 
to m o n id a n y a k d illik bilan Q u r’o n d a n ke y in g i 
b irin c h i m u q a d d a s k ito b d e b e ’tiro f q ilin d i. 
U nga 6 00 m in g h a d is d a n fa q a t 7 m in g d a n
ziyod ro q eng «sahih» h adis kiritilgan. M azkur 
to'plam M isr va boshqa bir qancha m am lakat­
larda ko 'p m a rta ch o p e tilgan, unga yirik ula- 
m o la r sharhlar yozganlar. «A l-Jom i’ as-sahih» 
m u s ta q illik y illa rid a O 'z b e k is to n d a ham to 'la
n a s h re tild i. S h u n in g d e k, o n a -V a ta n im iz T u r- 
k is to n d a y a ra tilg a n « S a h ih i M u slim » , « S a h i- 
hi T e rm iz iy » , « S a h ih i A b u D o vu d » , « S a h ih i 
N asoiy», «S ahihi Ibn M oja» kitoblari h am h a ­
d is to 'p la m la rin in g en g is h o n c h li m a n b a la ri 
h is o b la n a d i. 
U la r d a p a y g 'a m b a r im iz
h a d is la rid a n ta s h q a ri, fiq h (islo m h u q u q s h u - 
n o s lig i), is lo m m a ro s im c h ilig i, a x lo q -o d o b , 
ta ’lim -ta rb iy a h a m d a o 's h a d a v r ta rixi va et- 
n o g ra fiya sig a d o ir ju d a ko 'p m a ’lu m o tla r bor.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---