Sanoat portlovchi moddalari tasnifi

 
6 sinf:
metan gazi ajralib chiqish xavfi mavjud bo‘lgan ko‘mir shaxtalarida 
shpur zaryadi yuzasi kovjoydagi yoki yoriqlarda to‘plangan metan gazi bilan 
kontaktda bo‘lgan sharoitlarda qo‘llashga mo‘ljallangan saqlagichli sanoat 

---

portlovchi moddalari. Ularga shu portlovchi moddalarga polietilen qobiq patron 
ichiga joylashtirilgan eritmali portlovchi moddalar kiradi. 
 
7 sinf:
metan gazi va ko‘mir changi mavjud bo‘lgan shaxtalarda portlatish 
ishlarini olib borishga mo‘ljallangan saqlagichli sanoat portlovchi moddalar.
 
8 sinf
: metan gazi va ko‘mir changi aralashmasi portlash xavfi mavjud kon 
lahimlaridan tashqari barcha sharoitlarda maxsus portlatish ishlarini olib borishga 
mo‘ljallangan saqlagichli va saqlagichsiz sanoat portlovchi moddalari. 
Ochiq kon ishlarida qo‘llaniladigan sanoat portlovchi moddalari. 
Bizga ma’lumki ochiq kon ishlarida qo‘llaniladigan sanoat portlovchi 
moddalari 4ta guruhga bo‘linadi: 
1-guruh 
granulatol yuqori quvvatli sanoat portlovchi moddasi bo’lib 
granulalangan trotildan tarkib topgan. Granulalari o‘lchami 3-5 mm gacha, 
portlovchi modda zichligi 1,35-1,4 g/sm
3
. 
Alyumatol- granulalai trotil va 15% li alyuminiy kukuni aralashmasidan 
tarkib topgan. Shuning hisobiga uning ish bajarish qobiliyati granulatolga nisbatan 
yuqoriroq. 
Alyumatol portlovchi moddasi suv tagida portlatish ishlarini olib borishda 
ham qo‘llanilishi mumkin. Grammonit 50/50B, grammonit 30/70B granulali, 
ammiakli selitra va trotilning qaynoq eritmasi aralashmasidan tarkib topgan, ya’ni 
trotil eritmasi ammiakli selitra granulali qobig‘ini suvga izolyatsiyasini 
ta’minlaydi. Grammonit 50/50B portlovchi moddasi suvli sharoitlarda 24 
soatgacha o‘z xususiyatini yo‘qotmaydi, Grammonit 30/70B portlovchi moddasi 
suvli sharoitlarda 3 sutkagacha o‘z xossasini yo‘qotmaydi. 
2-guruh
portlovchi moddalarining o‘ziga xos jihati ularning tarkibida 6-
15% gacha suv bo‘lishidir, bunda portlovchi modda tarkibiga suv ammiakli 
selitraning konsentratsiyalangan eritmasi ko‘rinishida qo‘llaniladi. Ushbu 
portlovchi moddalarga akvatol, ifzanit va karbatol portlovchi moddalari kiradi. 
Akvatol portlovchi moddalari gel ko‘rinishida bo‘lib polietilen qobiqli 
patronlarda massasi 17
±
0,25 kg dan qilib qadoqlanadi. Bunda patron diametri 
180-190 mm gacha bo‘ladi. Har 2ta patron karton qutiga joylashtirilib qadoqlanadi. 

---

Patron uzunligi 430-485 mm gacha. Ifzanit portlovchi moddalari ammiakli selitra 
granulalarining qaynoq eritmasi bilan trotilni aralashtirish orqali hosil qilinadi. 
Ushbu portlovchi modda zaryadlovchi mashinalarda tayyorlanadi va portlatish 
skvajinalariga shlang orqali qaynoq holda beriladi. Tarkibida ammiakli selitra 60-
70% gacha trotil 20-25% gacha suv 6-10% gacha bo‘lib uning harorati 55
0
C dan 
kam bo‘lmasligi shart. 
Karbatol portlovchi moddasi va ifzanit portlovchi moddalari ammiakli 
selitra, trotil va ammiakli selitra eritmasidan tarkib topgan bo‘lib, o‘ta mustahkam 
tog‘ jinslarida portlatish ishlarini olib borishga mo‘ljallangan. 
Emulsiyali portlovchi moddalar bugungi kunda eng istiqbolli portlovchi 
moddalardan biri hisoblanadi. Ushbu portlovchi moddaning tarkibi ammiakli 
selitra, dizel yoqilg‘isi hamda emulsiya aralashmasidan tarkib topgan. Emulsiya 
ammiakli selitra suvdagi eritmasini qaynatish va uning tarkibiga har xil 
qo‘shimchalarni qo‘shish yo‘li bilan tayyorlanadi. Olein kislotasi oynaning mayda 
zarrachalari qo‘shiladi.