ҚИРҚ олтинчи илмий-амалий конференцияси материаллари

Odam taftini odam ko‘taradi
.
Mahallada 
men qanday qib bosh ko‘tarib yuraman. Bu alamlarga men qanday chidayman… 
Har kimning bolasi, ya’ni u chiroylimi, xunukmi, aqllimi, telbami, fahm-
farosatlimi, befarosatmi, va hokazo bo‘lishidan qat’iy nazar, o‘z ko‘ziga olovdek 
ko‘rinadi, natijada, kishi doimo o‘z farzandiga o‘zgacha mehr ko‘rsatadi. Uni suyib 
ardoqlaydi. Ushbu fikrni dalillash uchun “Mahallada duv-duv gap” filmidagi 
Oyposhshaxon va Halimaxonlarning dialoglari o‘rinlidir. 
Misol:
Oyposhsha: Injenerku 
qo‘ldan ketibdi. Haa, endi meni o‘glimdan boshqa yaxshiroq kuyovni qayerdan topa 
qolasiz. 
Halima: 
Qo‘ng‘iz bolasini oppog‘im degan ekan
. 
Oyposhsha: Aaa. Haa. 
Tipratikanam yumshog‘im degan ekan
. Oyposhsha va 
Halimaxon nutqida ifodalangan yuqoridagi maqollar Bibish Jo‘rayevaning “O‘zbek 
xalq maqollarining qisqacha sinonimik lug‘ati” da “o‘n bir maqol qatnashadigan 
sinonimik uyalar” tarkibidan o‘rin olgan bo‘lib, ular o‘zaro quyidagi maqollar bilan bir 
sinonimik uyani tashkil etadi: 
1) Har kimniki o‘ziga, oy ko‘rinar ko‘ziga; 2) Qo‘ng‘iz 
bolasini oppog‘im der; 3) Tipratikan bolasini yumshog‘im der; 4) O‘ng qo‘lim, so‘ 
qo‘lim, bari o‘z qo‘lim. 5) Quyon bolasini botirim der; 6) It bolasini qoplonim der; 7) 
Hech kim o‘z ayronini achchiq demas; 8) Savdogarnig yomon moli yo‘q; 9) Laylakning 
oyog‘i o‘ziga qisqa; 10) Itning bolasi itga yaxshi, Qushning bolasi qushga yaxshi; 11) 
Har qush o‘z ovozidan xush bo‘lar.
Maqollar ota-bobolarning asrlar davomida to‘plangan hayotiy tajribalarini 
zamonlar osha yetkazishda ma’noviy ko‘prik bo‘lib, avlodlarning bir-birlariga 
bog‘lanishlarida beminnat xizmat qilib kelmoqda. Haqiqiy maqollarning shakllanishi 
uzoq davrni qamraydi, badiiy mukammal va hayot tajribasi aks etgan maqolning umri 
boqiy bo‘ladi. Xulosa o‘rnida yana shuni ta’kidlash o‘rinliki, asrlar osha yosh avlodning 
murg‘ak qalbiga ziyo ulashuvchi maqollar, shuningdek, “Mahallada duv-duv gap” 
filmidagi dur-gavharlar yana minglab yillar o‘z qiymatini yo‘qotmay, og‘izdan-og‘izga 
ko‘chib yuradi.