Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
486 
bo‘lsa, jami kreditorlik qarzlari 17 210 ming so‘mni tashkil etgan. Ya’ni debitorlik 
qarzlari kreditorlik qarzlaridan 99 450 ming so‘mga ko‘p bo‘lgan. Bunday natijani 
jamiyat uchun salbiy baholab bo‘lmaydi. Debitorlik qarzlarining tarkibiga e’tibor 
qaratadigan bo‘lsak, uning asosini “Boshqa debitorlik qarzlari” - 99 300 ming 
so‘mni, “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar” bo‘yicha 
- 13 012 ming so‘mni, “Xaridor va buyurtmachilarning qarzi” – 4 348 ming so‘mni 
tashkil qilmoqda. 
1 - jadvaldagi balans ma’lumotlariga ko‘ra debitorlik va kreditorlik qarzlar 
tarkibini o‘rganish korxona va tashkilotning qanday turli hil tashkilotlar bilan 
iqtisodiy aloqadaligi, tomonlarning o‘zaro to‘lov shartnomalarini bajarishga 
munosabati va qarzlarni miqdorini tahlil qilish imkonini beradi. Ayniqsa, 
debitorlik va kreditorlik majburiyatlar tarkibida dargumon qarzlarning borligi, 
undirilishi murakkab bo‘lgan debitorlarning paydo bo‘lishi korxona va 
tashkilotlarning moliyaviy ahvolini pasaytirishga olib keladi. Bunday holat esa 
kreditorlik qarzlarini o‘z vaqtida uzishni qiyinlashtiradi. Natijada debitor va 
kreditorlik tashkilotlarning sonini ortishiga, o‘zaro hisob-kitob ishlarida 
chalkashliklarni bo‘lishiga olib keladi. Kreditorlik qarzlari tarkibida esa, asosiy 
salmog‘ini “Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarzi” – 12 969 ming so‘mni, 
“budjetga to‘lov lar bo‘yicha qarzdorlik” – 3 844 ming so‘mni va “Maqsadli davlat 
jamarmalariga to‘lov lar bo‘yicha qarz” – 397 ming so‘mni tashkil etmoqda. Bu 
esa ushbu qarzlarni qisqa muddatlarda to‘lab berish lozimligini bildiradi. Demak, 
yuqoridagi kreditorlik qarzlarini qisqartirish uchun tashkilot birinchi navbatda 
mavjud debitorlik qarzlarini qisqa muddatlarda undirib olish choralarini ko‘rishi 
lozim deb hisoblaymiz. 
2-jadval 
«Alliance business consult » ma’suliyati cheklangan jamiyatining 2020-yilga