Labarotoriya ishi №18 Mavzu: G`ildirаkli trаktоr оg`irlik mаrkаzi kооrdinаtlаrini аniqlаsh. Ishdan maqsad

koleyasi
kenligi traktor bo`ylama o`qiga parallel turgan 
g’ildiraklar orasidagi masofaga g’ildirak kengligini qo`shib topiladi. 
Tayanch tekisligidan traktor asosigacha bo`lgan eng kichik vertical masofaga 
yo`l tirqishi 
deyiladi. 
O`lchashlar traktorning to`la yuklanish holatida, hamda orindiqqa 75 kg yuk 
qo`yib bajariladi. 

---

GOST 24096-80 ga ko`ra har bir harakatlantiruvchi qismining qattiq asosga 
bosimi zanjirli traktorlarda 45 kPa dan, g’ildirakli traktorlarda 80…100 kPa dan 
oshmasligi kerak. Bu bosim quyidagicha topiladi, 
(1) 
bu yyerda, m db -har bib g’ildirakka tushadigan yuk massasi,kg; 
g=9,8 m/s - erkin tushish tezlanishi; 
F- g’ildirakli traktor shinasi protektorinig qattiq asosga tegib 
turgandagi kontur maydonchasi uyzasi, m2. 
Traktor shinasi protektori kontur maydonchasining yuzasini aniqlashga 
mo`ljallangan maydonning notekisligi 1mm dan oshmasligi talab qilinadi. Biror 
rangga bo`yalgan yetakch g’ildirakni domkrat yoki elektrotal yordamida bir ntcha 
marta ko`narib-tushirganda qog’oz yopishtirilgan planshet yuzasida qolgan iz orqali 
kontur maydonchasi olinadi. Bunla traktorning gorizontal tekislikda siljishlariga 
yo`l qo`yilmasligi kerak. Har safar g’ildirakni planshet ustiga qoyishdan oldin uni 
qol yordamida protector chiqig’i kengligiga teng burchakka aylfntirib turiladi. 
Etakch g’ildirak kontur maydonchasi shakli protektor chiqiqlari bo`ylab 
silliq egri chiziqlar o`tkazish orqali aniqlab olinadi. 
Qoldirilgan iz maydoni yuzasi to`r shaklida qilib 1 sm2 kvadratchalarga b’olib 
chiqilga planimetr yordamida aniqlanadi. Buning uchun iz ustiga qo`yilib to`la n1 
va to`la bo`lmagan n2 kvadratlar sanab shiqilib, yuza topiladi: 
F=F1+F2 (2) 
Bu yerda, F1-to`la kvadratchalar yuzalari yig’indisi, m2; 
F2- to`la bo`lmagan kvadratlar yuzalari yig’indisi, m2. 
Traktorning har bir g’ildirakka tog’ri keladigan massasi bevosita tortib ko`rib 
yoki hisoblab topiladi. 
Traktor foydali massasining traktor oqlari bo`ylab tarqalishini oldingi o`qqa 
tushayotgan massani aiqlab va bu kannalikni traktor texnir tavsifida berilgan 
umumiy massasidan ayirib topish mumkin.
3.Topshiriq 
1. Traktor koleyasi, bazasi va yo`l tirqishini aniqlash; 
F
g
m
q
gв
3
10


---

2. G’ildirakli traktorning tuproqqa berayotgan o`rtacha shartli bosimin topish; 
3. Ish bo`yich hisobot tuzish. 
4. Tajriba qismi