Kimbaev Aqilbek 2016

Tasviriy san`at nazariyasi va tarixi 
 
Mazkur yunalish tasviriy, amaliy va me`morchilik san`at larining 
nazariy asoslari hisoblangan kompozitsiya, rangshunoslik, yorug` soya, 
prespektiva qonunlarini, bu borada yaratilgan asarlarni chuqurroq 
o`rganishni, shuningdek, sungi yillarda ochilgan yangiliklar muntazam 
tanishib borishni nazarda tutadi. Bu esa yuqorida qayd qilganimizdek, 
tasviriy, amaliy – bezak va me`morchilik san`at lari tarixini kengrok va 
chuqurroq o`rganishni talab etadi. Ayniqsa, bu borada so`ngi yillarda 
O`zbekiston hududi xarobalaridan topilgan devoriy rasmlar, haykaltaroshlik 
asarlari va memorchilik obidalar katta O`rinni egallaydi. Ular orasida 
Ayrtom, Varaxsha, Afrosiyob, Dalvarzintepa, Janbas qala, Taxariston, 
Bolalik tepa, Tuprok kala va boshka joylardan topilgan san`at namunalar 
alohida ahamiyat kasb etadi. Sharq memorchiligini qadimiy mashxur 
obidalari, evropa va Amerika mamlakatlarining hozirgi zamon mashxur 
memorchiligini chuqur o`rganish talab etiladi. Bu esa tasviriy san`at
darslariga me`morchilikka oid mavzularni kiritilishi bilan izoxlanadi. 
Shuningdek, tasviriy san`at tarixiga oid materiyallar hatoriga Sharq va 
Movarounnaxr miniatyura rangtasvir maktablari ham kiradi. 
O`qituvchining 
mustaqil 
ishlari 
jarayonida 
IX-XX 
asr 
memorchiligi, ayniqsa, Temur va temurylar davridagi me`morchilikni 
chuqur va atrofilicha o`rganish talab etiladi.
O`zbekistonda mustaqillik yillarida qurilgan me`morchilik binolari 
bilan o`quvchilarni tanishtirish va uz vatani haqidagi tasavvurlarni yanada 
boyitadi.

---

24 
O`zbekistonning mustaqillik yillarida tasviriy san`at ning 
taraqqiyoti, O`zbekiston badiiy akademiyasining tashkil topishi, milliy 
rassomchilik va dizayn institutining ochilishi bu davrda iqtidorli yosh 
rassomlarning jahon madaniyati va san`ati sarxatlarida urin olishi hamda bu 
rassomlarni yuksak badiiy saviyada yaratgan asarlarini o`rganish nihoyatda 
muhimdir. Shu bilan birga jahonning ig`lor tasviriy san`ati, uning buyuk 
vakillarning ijodini o`rganish o`qituvchilarni orqaga surib bulmaydigan 
vazifalaridan hisoblanadi.
Tasviriy san`at o`qituvchisi o`zbek xalq amaliy san`atini o`rganishi 
nihoyatda muhim. Chunki, san`atning bu turi mamlakatimizda shunchalik 
keng rivojlanadiki, uni tasavvur etish qiyin. Ayniqsa, naqqoshlik, 
ganchkorlik, yog`och o`ymakorligi, misgarlik, kashtachilik, sapoldozlik, 
zardozlik san`at lari dunyoda shuhrat qozongan. Tasviriy san`at
o`qituvchisi amaliy san`at ning nazariy asoslari bilan bir qatorda, bu
sohalarida ijod qilgan mashxur ustalarning (T. Arislonqulov, U. Juraqulov, 
A. Kasimjonov, Sh. Muradov, Ya. Raufov, M. Raximov, T. Tuxtaxujaev, 
M. Usmonov, X. Xaydarov, J. Xakimov, S. Hamidov, v.b.) hayoti va 
ijodini, mamlakatimizda xalq amaliy san`at i keng rivoj topgan 
markazlarni (Samarkand, Buxoro, Qo`qon, Shahrisabz, Marg`ilon, Urgut, 
Chust, Kitob, Rishton, Kattaqo`rg`on, G`ijduvon, Xo`jayli, Nurota, Xiva, 
Andijon, Namangan, Sherobod,Toshkent v.b.) o`ziga hos xususiyatlarini 
bilish talab etiladi.

---

25