O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

Komil ulkim, nuqsin isbot aylagay.
264

---

Inson kam olotiga ch ek -chegara y o 'q . M uttasil kam olat sari intilm oq -
tarak k iy o t boisidir. K ishi um rini baland him m at bilan boyitm ogi shart. Y uksak 
m aqsadlar sari intilm oq, insoniyatga n a f y etk az ib yashashni xayotning m azm uni deb 
bilm o q -h im m at balandlikdan nishonadir. A lish er N avoiy bu xu su sd a bunday degan: 
Birovkim, anga ximmat uldi baland,
Erur olam axli aro arjumand
Ani, anga mufliskiyukximmati,
Chu yuk ximmati, yuk aning xurmati.
U tm ish m a ’naviy m erosim iz kom il inson goyasi bilan ch a ro g 'o n . X azrat 
A lisher N avoiy dostonlarining xar biri kom illikning o 'z ig a xos m ezonidir. 
D arhaqiqat, N avoiy asarlarining har bir saxit'asi, m israsi va xulosasida ana shu 
m ezon z o 'r kuch bilan tashvik etila boradi. C hunonchi. buyuk shoirning « A rba’in» 
asarida quyidagi xikm at, ayniqsa, m uhim dir:
El aro yaxshiroq, deding, kimdur,
Eshitib shubxa ayla ra f andin.
Yaxshiroq bil ana ulus arokim,
Etsa ко 'proq ulusga n af andin.
Y a ’ni, el orasidagi eng yaxshi odam - ulusga (xalqqa) k o 'p foyda yetkazgan 
kishidir. Inson koinotdagi barcha m avjudotlar ichida ham m adan ulugi hisoblanadi. 
U ning kam olati oldida aql hayron q oladi, chunki. inson haqiqat haqida chuqur 
o 'y la y d i. K am o lat y o 'lig a chiqish uchun u asta-sekin o 'z lig in i izlaydi, olim ni 
tanlaydi. A lish er N avoiy “ kam ol et k asbkim " deya d a ’vat qilganlarida kom illik 
u chun zaru r ju d a k o 'p xususiyatlarni n azard a tutgan. K ishi o 'z in i x irs-ta’m a, nafs, 
g aflat, n o d onlik singari m ayllardan poklam sa, hech payt kom il b o 'la olm aydi. 
“ O lam uyi” d a yash ash - uning fuqarosiga aylanishdir. A lish er N avoiy insonning 
ja h o n farzandi m avqeiga kutarilishini 
hohlagan. 
X uddi 
shu 
m avqeni 
esa 
kam o latn in g oliy c h o 'q q is i deb bilgan. N avoiy o 'z d av rid a kom il insonlarni "axli 
m a ’n i” deb bilgan. “ A xli m a 'n i” bu fikrli odam lardir. F ikrsiz x aloyiqning o ngida 
m a ’ni chuqurligi b o 'lm a y d i. Fikrlash - haqiqatni ang lash d ir - deydi, u. A lisher 
N av o iy H irotda fan, m adaniyat, m a'rifat ishlarini y o i g a q o ‘yishda. u y em i
265

---

o b o d o n la s h tiris h d a
k a tta
x izm atlar 
qildi. 
Z ah irid d in
M uham m ad 
B o b u r 
“B o b u rn o m a ” d a H ir o t to 'g 'r is id a y o z a r ekan butun d u n y o d a bun d ay obod shaharni 
k o ‘rm a g a n lig in i a y ta d i. A lish er N av o iy
m asjid lar, m ad rasalar, ham m om lar, 
k a sa lx o n a la r, h o v u z v a k o ‘p riklar, rab o tlar qurdirgan. U sh ah arn in g eng hush h av o
jo y id a b a rp o e tg a n X a lo s iy a v a Ix lo siy a binolari fan, ad ab iy o t, san 'atg a x izm at 
q ila d ig a n m ad an iy m a rk a z g a aylangan.